Πέμπτη, Φεβρουαρίου 24, 2011

Διαχείριση των στερεών απορριμάτων στην Αττική, μέρος 3: ποιές λύσεις προτείνονται για την Αττική;

Η λύση η οποία προκρίνεται αυτή τη στιγμή από τον ΕΣΚΔΝΑ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος είναι εκείνη της βιοξήρανσης. Στο ΧΥΤΑ Φυλής σχεδιάζεται να κατασκευαστεί ένα τεράστιο εργοστάσιο βιοξήρανσης το οποίο θα μπορεί να επεξεργάζεται 700.000 τόνους απορρίματα ανά έτος και θα παράγει περίπου 250.000 τόνους SRF. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι κύριοι "πλασιέ" της βιοξήρανσης στην Ελλάδα είναι κυρίως οι εταιρείες Ηλέκτωρ (που ανήκει στον όμιλο Ελλάκτωρ, συμφερόντων Μπόμπολα) και «Μεσόγειος».

Με την τεχνολογία της βιοξήρανσης λειτουργεί το εργοστάσιο μηχανικής βιολογικής ανακύκλωσης στο Ηράκλειο. Επεξεργάζεται 70.000 τόνους το χρόνο και τέθηκε σε λειτουργία τον Φεβρουάριο του 2009. Κατασκευάστηκε από τη Μεσόγειος Α.Ε. σε συνεργασία με τον ιταλικό εξειδικευμένο οίκο Ecodeco. Είναι μια καινούρια εγκατάσταση, όπως και η παρόμοια αλλά κατά πολύ μικρότερη μονάδα προεπεξεργασίας απορριμμάτων στην Κεφαλονιά (10.000 τόνων το χρόνο) που κόστισε 2.000.000 ευρώ.

Πόσο πλεονεκτικότερη είναι όμως από τα άλλα δυνατά σενάρια διαχείρισης η βιοξήρανση; Σύμφωνα με μία εργασία που συγκρίνει τα διάφορα υποψήφια σενάρια διαχείρισης για την Αττική (Municipal solid waste management scenarios for Attica and their greenhouse gas emission impact, Α. Papageorgiou, A. Karagiannidis, J.R. Barton, Ε. Kalogirou, Waste Management & Research 2009 27: 928, το πλήρες άρθρο εδώ), πράγματι προκύπτει ένα όφελος από τη βιοξήρανση, ειδικά σε ότι αφορά την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Όμως, το όφελος αυτό εξανεμίζεται στην περίπτωση που το παραγόμενο SRF δε χρησιμοποιείται ως καύσιμο αλλά θάβεται σε ΧΥΤΑ. Η βιολογική αποικοδόμηση του SRF στους ΧΥΤΑ αφ' ενός οδηγεί σε παραγωγή μεθανίου, το οποίο είναι ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, και αφ' ετέρου δεν υποκαθιστά ορυκτά καύσιμα αναιρώντας το πλεονέκτημα της μείωσης των εκπομπών CO2. Στην περίπτωση όπου το SRF δε χρησιμοποιείτα ως καύσιμο και θάβεται σε ΧΥΤΑ, τα σενάρια τα οποία περιλαμβάνουν αποτέφρωση των απορριμάτων εμφανίζονται πλεονεκτικότερα. Βέβαια, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι μόνο μια πλευρά του προβλήματος. Υπάρχουν κι άλλα ζητήματα, με μεγαλύτερες επιπτώσεις σε τοπική κλίμακα που πρέπει να ληφθούν υπ' όψη όπως η διάθεση των καταλοίπων της καύσης, η ρύπανση του υδροφόρου ορίζοντα κλπ Το κόστος της διαχείρισης με αποτέφρωση είναι αρκετά μεγαλύτερο αλλά όμως τίθεται το εύλογο ερώτημα: αν είναι να επενδύσουμε εκατοντάδες εκατομύρια ευρώ για να επεξεργαζόμαστε τα σκουπίδια και να παράγουμε πάλι σκουπίδια, γιατί να μην κάνουμε μια μεγαλύτερη επένδυση που θα μειώσει σημαντικά τον όγκο των σκουπιδιών;

Σε ποιά κλίμακα εφαρμόζεται η βιοξήρανση παγκοσμίως; Είναι μια δοκιμασμένη τεχνολογία; Στην πραγματικότητα η βιοξήρανση είναι μια τεχνολογία η οποία βρίσκεται υπό συνεχή έρευνα και ανάπτυξη. Η εμπορική της χρήση γίνεται μόλις την τελευταία δεκαετία, ενώ υπάρχουν έξι συνολικά προμηθευτές της τεχνολογίας αυτής. Τα πρώτα εργοστάσια έγιναν στην Ιταλία το 1996 από την εταιρεία Eco-Deco που χρησιμοποιεί την τεχνολογική πατέντα «Biocubi». Εχει 10 εργοστάσια σε Ιταλία, Αγγλία και Γερμανία. Στην Ελλάδα την αντιπροσωπεύει η εταιρεία «Μεσόγειος». Το 1997 εμφανίστηκε ένας ακόμη προμηθευτής τεχνολογίας βιοξήρανσης, η γερμανική Herhof. Διαθέτει οκτώ εργοστάσια βιοξήρανσης σε Γερμανία, Ιταλία και Βέλγιο. Στην εν λόγω επιχείρηση συμμετέχει η Ηλέκτωρ Α.Ε. με ποσοστό 51%, η Ελλάκτωρ Α.Ε. με 44% και η γερμανική HERHOF GmbH 5%. Οι γερμανικές επιχειρήσεις Nehlsen και Wehrle Werk διαθέτουν από ένα εργοστάσιο στη χώρα τους. Επίσης η αμερικανική Future Fuels δεν έχει πολύ καιρό που κατέθεσε μια πατέντα για μία μέθοδο βιοξήρανσης. Οσο για την ιταλική Entsorga, έχει φτιάξει μία εγκατάσταση στη Βρετανία, δυναμικότητας 60.000 τόνων. Το σχεδιαζόμενο εργοστάσιο βιοξήρανσης στη Φυλή θα επεξεργάζεται δέκα φορές περισσότερα σκουπίδια από εκείνο της Βρετανίας και μόνο η κατασκευή του θα κοστίσει 153.000.000 ευρώ! Στην Ελλάδα προβλέπεται να κατασκευαστούν μονάδες βιοξήρανσης συνολικής δυναμικότητας περίπου 2.000.000 τόνων το χρόνο, όση περίπου δηλαδή και η συνολική δυναμικότητα των μονάδων αυτών παγκοσμίως σήμερα! Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι χώρες που εφαρμόζουν τη βιοξήρανση είναι μόνο έξι (Ιταλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Σιγκαπούρη) και μόνο για το 1,35% των συνολικών απορριμμάτων τους.

Επειδή η συνολική "πίτα" της νέας αγοράς των σκουπιδιών που αναδύεται στην Ελλάδα υπερβαίνει τα 400 εκατομύρια ευρώ το χρόνο μόνο για την Αττική, οι υποψήφιοι μνηστήρες είναι πολλοί. Στη μάχη των σκουπιδιών είναι παρούσα και η εταιρία ΙΝΤΡΑΚΑΤ (συμφερόντων Κόκκαλη), η οποία προωθεί την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων μέσω της καύσης. Η ΙΝΤΡΑΚΑΤ συμμετέχει στην εταιρία ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ WtERT (Συμβούλιο Ενεργειακής Αξιοποίησης Αποβλήτων, Waste-to-Energy Research and Technology Council) μέσω της οποίας προωθούνται λύσεις ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων κυρίως με τη μέθοδο της καύσης. Τα επιχειρήματα υπερ της καύσης μπορεί να τα βρει κανείς στην ιστοσελίδα της ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ ενώ μια σύγκριση μεταξύ ΜΒΕ και Καύσης μπορεί κανείς να βρει σε ένα άρθρο στο περιοδικό Οικόπολις το οποίο αντανακλά τις απόψεις της ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ. Στο άρθρο αυτό μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι οι σύγχρονες εγκαταστάσεις καύσης υπερκαλύπτουν τις αυστηρές προδιαγραφές ρύπων της ΕΕ ενώ το κόστος της μηχανικής - βιολογικής επεξεργασίας των απορριμάτων είναι συγκρίσιμο (αν όχι μεγαλύτερο) από εκείνο της καύσης αν ληφθεί υπ' όψη και το επιπλέον κόστος για τη δημιουργία κατάλληλων εγκαταστάσεων για την καύση του SRF. Επιπλέον αναφέρεται ότι στην Ευρώπη λειτουργούν πάνω από 400 μονάδες καύσης ενώ ως το 2012 προβλέπεται να λειτουργήσουν άλλες 100, αρκετές από τις οποίες χωροθετούνται λίγες εκατοντάδες μέτρα από κατοικημένες περιοχές.

Η τοπική αυτοδιοίκηση και η πολιτική ηγεσία φαίνεται προς το παρόν να προκρίνουν τη λύση της βιοξήρανσης με την παραγωγή SRF ή και compost. Η λύση αυτή απαιτεί τη χωροθέτηση νέων ΧΥΤΑ αφ' ενός γιατί ο υπάρχων ΧΥΤΑ είναι στα όριά του, αφ' ετέρου γιατί η προτεινόμενη λύση δε θα μειώσει σημαντικά την ποσότητα των απορριμάτων που θάβονται. Όσο ο διαχωρισμός των ανακυκλώσιμων στην πηγή είναι προβληματικός, το παραγόμενο compost θα είναι χαμηλής ποιότητας και θα οδηγείται και αυτό προς ταφή στο ΧΥΤΑ αφού δε θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εμπλουτισμό του εδάφους. Επιπλέον, η μη ύπαρξη αγοράς για το SRF θα οδηγήσει πιθανότατα στην ταφή του στο ΧΥΤΑ, όπως ακριβώς συμβαίνει τώρα με το RDF που παράγεται από το εργοστάτιο μηχανικής ανακύκλωσης.

(Πηγή: http://workjournal.archipelago.gr)
 Ποιές είναι όμως οι θέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων για το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμάτων στην Αττική; H Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, η Greenpeace, η Μεσόγειος SOS και το WWF έχουν ήδη από τον Απρίλιο του 2009 δημοσιεύσει κοινή πρόταση για ένα βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης απορριμάτων. Το πλήρες κείμενο της πρότασης μπορείτε να το βρείτε εδώ (ιστότοπος της Greenpeace). Στο σχέδιο αυτό προτείνονται 10 προτάσεις - άξονες δράσης:

1. Πρόληψη - Ιδέες για μηδενικά σκουπίδια, όπως για παράδειγμα η χρέωση δημοτικών τελών με βάση τον όγκο των απορριμάτων καθώς και η χρέωση των ΟΤΑ ανάλογα με τον όγκο των απορριμάτων που διαθέτουν στους ΧΥΤΑ.
2. Επαναχρησιμοποίηση προϊόντων μέσω πρωτοβουλιών από την πολιτεία, τους ΟΤΑ και τον ιδιωτικό τομέα.
3. Οικιακή κομποστοποίηση των οικιακών οργανικών απορριμάτων
4. Σοβαρή διαλογή στην πηγή με σύστημα τεσσάρων κάδων: χαρτί, ανακυκλώσιμα, οργανικά και υπολείμματα. Από αυτά μόνο το περιεχόμενο του τελευταίου κάδου θα οδεύει προς το εργοστάσιο των Άνω Λιοσίων. Επιπλέον, προτείνεται ένα διακριτό "ρεύμα" οργανικών απορριμάτων τα οποία θα οδηγούνται σε μονάδες κομποστοποίησης.
5. Ελαχιστοποίηση υπολειμμάτων: με τη διαλογή στην πηγή και το σύστημα τεσσάρων κάδων, τα υπολείμματα που θα οδηγούνται στο ΕΜΑΚ θα είναι πολύ λιγότερα, το παραγόμενο compost από το ΕΜΑΚ ανώτερης ποιότητας ενώ οι ποσότητες RDF που παράγονται θα μειωθούν σημαντικά.
6. Βελτιστοποίηση της υπάρχουσας εναλλακτικής διαχείρισης και επέκτασή της σε άλλα υλικά (όπως ρουχισμός, υποδήματα, επικίνδυνα οικιακά, ογκώδη αντικείμενα, ληγμένα φάρμακα κλπ) για τα οποία δεν υπάρχει μέριμνα σήμερα.
7. Δημιουργία διαδημοτικών κέντρων ανακύκλωσης σε όλη την Ελλάδα στα οποία οι δημότες θα μπορούν να μεταφέρουν μόνοι τους τα προς ανακύκλωση υλικά.
8. Αποφυγή της θερμικής επεξεργασίας
9. Δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης στις οποίες θα οδεύει το περιεχόμενο του τρίτου κάδου καθώς και τα υπολείμματα από τα κλαδέματα των ΟΤΑ. Το παραγόμενο compost θα είναι καλής ποιότητας και θα μπορέι να χρησιμοποιηθεί για τον εμπλουτισμό του εδάφους.
10. Επένδυση στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών.

Το κόστος των προτάσεων αυτών υπολογίζεται σε 275 εκατομύρια ευρώ ετησίως για πέντε έτη ενώ οι δημιουργούμενες θέσεις εργασίας υπολογίζονται σε 11.000. Η πρόταση σχεδίου των τεσσάρων περιβαλλοντικών ΜΚΟ επικαιροποιήθηκε το περασμένο έτος (2010). Το πλήρες κείμενο μπορείτε να το βρείτε εδώ (ιστότοπος της Greenpeace). Στο επικαιροποιημένο κείμενο εξειδικεύονται οι προτάσεις και αναφέρονται συγκεκριμένοι αριθμοί τόσο για τις προτεινόμενες μονάδες κομποστοποίησης όσο και για τον όγκο των απορριμάτων που εκτιμάται ότι θα επεξεργάζονται. Ειδικά για την Αττική, προτείνεται η δημιουργία τριών μεγάλων μονάδων κομποστοποίησης (συνολικού κόστους 36 εκατομυρίων ευρώ) καθώς και κάποιων μικρότερων (~10) για την ελαχιστοποίηση της μεταφοράς των απορριμάτων από τους περιφερειακούς δήμους.

Οι προτάσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων είναι κατά τη γνώμη μου απολύτως εφικτές από τεχνική - οικονομική άποψη, είναι μια βιώσιμη λύση για τη διαχείριση των απορριμάτων αλλά είναι δύσκολο να υιοθετηθούν στο σύνολό τους από την πολιτεία στην παρούσα φάση καθώς απαιτούν όχι μόνο έναν τεράστιας κλίμακας συντονισμό φορέων αλλά και μια συνολική αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα απορρίματα τόσο ως πολίτες όσο και ως πολιτεία. Αν υιοθετήσει τις προτάσεις αυτές η πολιτεία, πρέπει να λάβει μέτρα περιορισμού των απορριμάτων που θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε περιορισμό της κατανάλωσης, κάτι το οποίο αντιτίθενται στην ίδια τη φύση της καπιταλιστικής οικονομίας η οποία απαιτεί συνεχή ανάπτυξη και αύξηση της κατανάλωσης για να λειτουργήσει χωρίς κρίσεις. Αυτό ουσιαστικά "ομολογείται" από τις ΜΚΟ στο σχέδιο πρότασης τους:  "Είναι απαραίτητη  επίσης η ανάληψη νομοθετικών πρωτοβουλιών από  την  πολιτεία  για  τη  μείωση  της  αχρείαστης  συσκευασίας  σε  διάφορα  καταναλωτικά  αγαθά,  η  επανεξέταση  του  συνολικού  παραγωγικού  μοντέλου προϊόντων,  καθώς  και  η  υιοθέτηση  από  τους  πολίτες  φιλοπεριβαλλοντικών καταναλωτικών τρόπων συμπεριφοράς και αγορών". Επιπλέον, οι προτάσεις των ΜΚΟ απαιτούν ενεργό συμμετοχή από τους πολίτες σε όλα τα επίπεδα: χρόνος για το διαχωρισμό των υλικών στο σπίτι, ρίψη σε συγκεκριμένους κάδους, μείωση απορριμάτων, προσκόμιση υλικών στα κέντρα ανακύκλωσης, χειρισμός κάδου κομποστοποίησης κλπ. Λόγω των δυσκολιών εφαρμογής των προτάσεων των ΜΚΟ και της σύγκρουσης που η εφαρμογή τους απαιτεί με κατεστημένα συμφέροντα και νοοτροπίες, η πολιτεία προτιμά να πληρώσει κάποια χρήματα παραπάνω (πιθανώς πολλαπλάσια) στους εργολάβους - διαχειριστές των απορριμάτων, να πάρει μερικά εργοστάσια επεξεργασίας "με το κλειδί στο χέρι", να συνεχίσουμε πετάμε τα σκουπίδια μας όλα μαζί χωρίς καμμία ουσιαστική διαλογή, να χωροθετήσουμε τους νέους ΧΥΤΑ σε κοινωνικά αδύναμες περιοχές και να έχουμε τη συνείδησή μας ήσυχη ανακυκλώνοντας κανένα κουτάκι μπύρας που και που.

(Πηγή: http://antixyta.blogspot.com)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΗΓΕΣ
1. Μακροβούτια στα σκουπίδια για δύο μέτρα καλώδιο, Ελευθεροτυπία, 23/1/2011.
2. Καυτά ερωτήματα για τη βιοξήρανση, Ελευθεροτυπία,3/10/2010.
3. Πράσινη αντί-ανάπτυξη, Κίμων Χατζημπίρος, κείμενο στον ιστοτόπο του Κέντρου Ερευνών Προοδευτικής πολιτικής.
4. Παλεύουν για χρυσάφι στα σκουπίδια της Κερατέας, άρθρο στο newspost.gr.
5. http://energoipolitespallinis.blogspot.com
6. Ακριβοπληρωμένες εγκαταστάσεις που υπολειτουργούν, Ελευθεροτυπία, 7/10/2010.
7. Ακατάλληλα τα εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης, Αυγή, 26/12/2010.
8. http://www.foeeurope.org/activities/waste_management/index.htm
9. Να σταματήσει το έγκλημα των σκουπιδιών στην Αττική, ιστοτόπος της Greenpeace.
10. Dirty Truths: incineration and climate change, κείμενο των Friends of the Earth.
11. http://antixyta.blogspot.com/
12. http://gekollias2.blogspot.com/ (πολύ ενδιαφέρον blog όπου συγκεντρώνεται η τρέχουσα επικαιρότητα και αρθρογραφία σχετικά με τη διαχείριση απορριμάτων).
13. Μάχη για σκουπίδια 400 εκ. ευρώ, Τα Νέα, 20/6/2009.
14. Κλειστό το εργοστάσιο μηχανικής ανακύκλωσης της Αθήνας, από το blog exefron.blogspot.com.
15. Άρθρα της wikipedia: Mechanical Biological Treatment, Refuse-derived fuel, Biodrying, Waste-to-Energy, Incineration
16. A changing climate for energy from waste?, Eunomia report for FoE Europe.
17. Mechanical and biological treatment, ενημερωτικό κείμενο από τους Friends of the Earth.

Τετάρτη, Φεβρουαρίου 23, 2011

Διαχείριση των στερεών απορριμάτων στην Αττική, μέρος 2: Ποιές είναι οι διαθέσιμες τεχνολογίες;

Συνοπτικά, υπάρχουν τρεις γενικές κατηγορίες επεξεργασίας: η θερμική επεξεργασία (ΘΕ) με ανάκτηση ενέργειας, η μηχανική επεξεργασία (ΜΕ) και η μηχανική - βιολογική επεξεργασία (ΜΒΕ).

(α) Θερμική επεξεργασία
Κατά τη θερμική επεξεργασία τα απορρίματα συνήθως αποτεφρώνονται θερμαίνοντας νερό και δημιουργώντας ατμό. Στη συνέχεια ο ατμός κινεί τουρμπίνες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ενώ η πλεονάζουσα θερμότητα είτε απορρίπτεται στο περιβάλλον είτε χρησιμοποιείται σε κοντινές βιομηχανίες, για τη θέρμανση κατοικιών και για την παροχή σε αυτές ζεστού νερού.

Οι σύγχρονοι αποτεφρωτήρες έχουν σημαντικές διαφορές με τους παλαιότερους καθώς περιλαμβάνουν μονάδα προεπεξεργασίας όπου ανακτώνται κάποια μεταλλικά, ογκώδη και ανακυκλώσιμα υλικά ενώ οι προδιαγραφές εκπομπών ρύπων είναι πολύ αυστηρότερες. Κατά την αποτέφρωση, ο όγκος των απορριμάτων μειώνεται κατά 95%. Από την τέφρα μπορούν να ανακτηθούν μεταλλικά στοιχεία. Η τέφρα είναι εξαιρετικά τοξική και δεν πρέπει να διατεθεί σε ΧΥΤΑ παρά σε ειδικό χώρο για την απόθεση τοξικών και επικίνδυνων υλικών.

Οι ανησυχίες σχετικά με την αποτέφρωση εστιάζονται κυρίως στις εκπομπές μικροσωματιδίων, βαρέων μετάλλων, οξειδίων και διοξινών, παρότι οι εκπομπές αυτές είναι αρκετά μειωμένες στους νεότερους αποτεφρωτήρες. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχίες για την ασφαλή διάθεση της τοξικής τέφρας. Οι οικολογικές οργανώσεις αντιτίθενται σχεδόν στο συνολό τους στην αποτέφρωση λόγω των ρύπων που προκαλεί αλλά κυρίως λόγω του ότι η αποτέφρωση σπαταλά πολύτιμους πόρους οδηγώντας σε έναν εφησυχασμό σε ότι αφορά την προσπάθεια μείωσης του όγκου των απορριμάτων μέσω της ανακύκλωσης και της μείωσης της κατανάλωσης.

Η αποτέφρωση των απορριμάτων είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στη Δανία, τη Σουηδία και την Ιαπωνία. Το 2005 στη Δανία το 4.8% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας και το 13.7 % της θερμότητας για οικιακή θέρμανση παρήχθησαν από την αποτέφρωση απορριμάτων.

Μονάδα αποτέφρωσης στο Spittelau της Αυστρίας. (Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/File:District_heating_plant_spittelau_ssw_crop1.png)

Εκτός από την αποτέφρωση, υπάρχουν κι άλλες τεχνολογίες θερμικής επεξεργασίας για εξαγωγή ενέργειας από τα απορρίματα, οι οποίες όμως είναι ακόμη στο στάδιο της έρευνας και δεν έχουν ακόμη λειτουργήσει σε μεγάλη κλίμακα. Αυτές είναι οι εξής:
1) Αεριοποίηση: τα απορρίματα θερμαίνονται σε θερμοκρασία 700oC κατά την οποία παράγεται καύσιμο αέριο, υδρογόνο και συνθετικά καύσιμα
2) Θερμικός αποπολυμερισμός, κατά τον οποίο παράγεται συνθετικοί υδρογονάνθρακες (αργο πετρέλαιο) οι οποίοι μπορούν να υποστούν περαιτέρω διύλιση.
3) Πυρόλυση: τα απορρίματα θερμαίνονται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 800οC υπό υψηλή πίεση απουσία οξυγόνου δίνοντας ως προϊόντα καύσιμα αέρια (μεθάνιο, υδρογόνο) και πίσσα.
4) Πυρόλυση με χρήση πλάσματος: Με τη βοήθεια ειδικών συσκευών, δημιουργείται ένα ιονισμένο αέριο (πλάσμα) με θερμοκρασία από 2000οC ως 10000 οC. Στις θερμοκρασίες αυτές οι μοριακοί δεσμοί σπάζουν και δημιουργούνται απλούστερες ενώσεις ενώ η απουσία οξυγόνου εμποδίζει το σχηματισμό τοξικών ουσιών όπως διοξίνες και οξείδια. Με προσεκτική ρύθμιση της θερμοκρασίας μπορεί να ληφθεί ως προϊόν μίγμα καύσιμων αερίων μεγάλης θερμογόνου δύναμης.

(β) Μηχανική επεξεργασία

Κατά τη μηχανική επεξεργασία, γίνεται διαχωρισμός των απορριμάτων με τη βοήθεια ιμάντων μεταφοράς, διαχωριστών υλικών (πχ μαγνητικοί διαχωριστές ή επαγωγικοί διαχωριστές για τα μέταλλα) καθώς και με χειρονακτική διαλογή. Οι μονάδες μηχανικής επεξεργασίας περιλαμβάνουν επίσης τεμαχιστές καθώς και συσκευές δεματοποίησης. Οι μονάδες αυτές ανακτούν μέταλλα και άλλα ανακυκλώσιμα υλικά από τα μικτά απορρίματα ενώ συχνά παράγουν και RDF (Residual Derived Fuel). Το τελευταίο είναι ένα καύσιμο υλικό το οποία παράγεται από τον τεμαχισμό και την αφυδάτωση των απορριμάτων. Συχνά περιλαμβάνει χαρτί, πλαστικά αλλά και βιοαποικοδομήσιμα απορρίματα. Το RDF που παράγεται με τη μηχανική επεξεργασία δεν είναι βιοσταθεροποιημένο, δηλαδή αν διατεθεί σε ΧΥΤΑ αποικοδομείται βιολογικά οδηγώντας στην έκλυση αερίων του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο).

(γ) Μηχανική - βιολογική επεξεργασία

Κατά την επεξεργασία αυτή, η μηχανική επεξεργασία που περιγράφηκε στο (β) ακολουθείται από μία βιολογική επεξεργασία η οποία μπορεί να είναι μία από τις ακόλουθες:

1) Αερόβια κομποστοποίηση: Η μηχανική επεξεργασία ακολουθείται από αερόβια κομποστοποίηση ώστε το τελικό προϊόν που θα παραχθεί να είναι βιοσταθεροποιημένο. Η διάρκεια παραμονής των απορριμάτων στις δεξαμενές κομποστοποίησης είναι περίπου 3 εβδομάδες.

2) Αναερόβια χώνευση: Κατά την αναερόβια χώνευση παράγεται βιοαέριο (συνήθως μεθάνιο) το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για τις ανάγκες της μονάδας είτε να διατεθεί στο σύστημα διανομής. Κάποιες μονάδες αναερόβιας χώνευσης συνδυάζουν την αναερόβια με μια αερόβια διαδικασία η οποία οδηγεί σε ένα βιοσταθεροποιημένο τελικό προϊόν (κομπόστ) το οποίο μπορεί να ταφεί σε ΧΥΤΑ, σε αποκαταστάσεις χώρων (πχ παλιά λατομεία) ή ως βελτιωτικό εδάφους.

3) Βιοξήρανση: Η βιοξήρανση είναι μια διαδικασία κατά την οποία εξάγεται η υγρασία από τα απορρίματα με τη χρήση της θερμότητας που παράγεται από αερόβιες διαδικασίες. Η αφαίρεση της υγρασίας οδηγεί σε ένα τελικό προϊόν με αυξημένη θερμογόνο δύναμη: το καύσιμο υλικό SRF (Specified Recovered Fuel), το οποίο περιέχει και το οργανικό κλάσμα των απορριμάτων. Στις μονάδες βιοξήρανσης, τα απορρίματα μένουν στις δεξαμενές για περίπου μία εβδομάδα (αντί για 3 στην αερόβια κομποστοποίηση) με συνέπεια το τελικό προϊόν να μην είναι πλήρως βιοσταθεροποιημένο. Σε αντίθεση με το RDF, για το SRF υπάρχει ένα draft πρότυπο (CEN/343) ενώ ο νομικός ορισμός του SRF δεν έχει πλήρως διατυπωθεί.

Πανοραμική άποψη των εγκαταστάσεων του εργοστασίου μηχανικής ανακύκλωσης και κομποστοποίησης στα Ανω Λιόσια. (Πηγή: http://www.ecotec.gr)
Το κόστος της μηχανικής - βιολογικής επεξεργασίας είναι σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο της αποτέφρωσης. Σε μια έρευνα (Waste &  Resources Action Programme (2008), Comparing the cost of alternative waste treatment options, το πλήρες άρθρο εδώ)  αναφέρεται ότι το συνολικό κόστος της διαχείρισης με μηχανική - βιολογική επεξεργασία είναι περίπου το 65% του κόστους της θερμικής επεξεργασίας (αποτέφρωση).

Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις γενικά συμφωνούν με τη χρήση μηχανικής - βιολογικής επεξεργασίας για τη διαχείριση των απορριμάτων, αντιτίθενται όμως στην παραγωγή SRF/RDF από τις μονάδες καθώς θεωρούν ότι η παραγωγή SRF/RDF, του οποίου τα πιο θερμογόνα συστατικά είναι τα υπολείμματα πλαστικού και χαρτιού, υποβαθμίζει τις προσπάθειες για ανακύκλωση των υλικών αυτών. Επιπλέον, καθώς το SRF/RDF προορίζεται για καύση, απαιτείται η υιοθέτηση ακριβής αντιρρυπαντικής τεχνολογία από τις βιομηχανικές μονάδες που πρόκειται να το χρησιμοποιήσουν, καθιστώντας έτσι αμφίβολη τη δυνατότητα χρήσης του καυσίμου αυτού στη βιομηχανία. Κατά τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, η παραγωγή SRF/RDF χωρίς μείωση των απορριμάτων και σοβαρή διαλογή στην πηγή επαναφέρει ουσιαστικά "από την πίσω πόρτα" την κάυση των απορριμάτων.

(Πηγή: http://www.foe.co.uk/news/23735.html)
Οι θέσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τη διαχείριση των απορριμάτων βασίζονται στην υιοθέτηση των βασικών αρχών: μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύλωση (Reduce - Reuse - Recycle). Οι θέσεις των Friends of the Earth για τη διαχείριση των απορριμάτων αναφέρονται περιληπτικά εδώ. Οι βασικές τους αρχές είναι: πρόληψη (ελαχιστοποίηση των απορριμάτων), επαναχρησιμοποίηση, βελτιστοποίηση της ανακύκλωσης (εκτεταμένη διαλογή στην πηγή, ενημέρωση των πολιτών), αναερόβια επεξεργασία για την παραγωγή βιοαερίου, διαχωρισμός και κομποστοποίηση όσων απορριμάτων δε μπορούν να ανακυκλωθούν. Περισσότερα για τις θέσεις των οργανώσεων στην επόμενη ανάρτηση, όπου θα δούμε και τις θέσεις τους για το πρόβλημα της διαχείρισης στην Αττική.

Δευτέρα, Φεβρουαρίου 14, 2011

Διαχείριση των στερεών απορριμάτων στην Αττική, μέρος 1: σύνοψη της υπάρχουσας κατάστασης

Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή και τις κινητοποιήσεις των κατοίκων στην Κερατέα για την αποτροπή κατασκευής ΧΥΤΑ (ή ΧΥΤΥ), αναζήτησα κάποιες πληροφορίες σχετικά με το παρόν και το σχεδιαζόμενο μέλλον της διαχείρισης απορριμάτων στην Αττική. Διαπιστώνω πως παρότι οι κινητοποιήσεις των κατοίκων έχουν καλυφθεί αρκετά από τα μέσα ενημέρωσης δεν υπάρχει αντίστοιχη εμπεριστατωμένη ενημέρωση -από τα ηλεκτρονικά μέσα τουλάχιστο- για το γενικότερο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμάτων. Στη μικρή αυτή μου έρευνα χρησιμοποίησα κάποια άρθρα της Ελευθεροτυπίας, ένα επιστημονικό άρθρο από την επιθεώρηση Waste Management and Research (να είναι καλά η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του ΕΚΠΑ) καθώς και τα σχετικά άρθρα από το Wikipedia (βλ. και βιβλιογραφία στο τελευταίο μέρος του άρθρου).

Για να μη γράφω "σεντόνια" που δεν πρόκειται ποτέ να διαβάσει κανένας, εδώ απλώς θα συνοψίσω την παρούσα κατάσταση της διαχείρισης των απορριμάτων στην Αττική. Πιστεύω ελάχιστοι έχουν εικόνα της πραγματικής κατάστασης, ποσο μάλλον των αριθμών, είτε αυτοί αφορούν κόστος είτε τόνους απορριμάτων. Όσους τουλάχιστο ρώτησα, πάνω από 10 άτομα αρκετά υψηλού μορφωτικού επιπέδου, είχαν την ίδια άγνοια που είχα κι εγώ πριν λίγες εβδομάδες. Επίσης, πιστεύω πως κάθε κάτοικος της Αττικής πρέπει να είναι ενήμερος για την κατάσταση αν θέλει να λέγεται ενεργός πολίτης. Έτσι, ξεκινάμε λοιπόν με μια σύνοψη της τρέχουσας κατάστασης.

Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/File:Mixed_municipal_waste.JPG

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχουν τέσσερεις μονάδες μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας στερεών αστικών απορριμάτων. Αυτές βρίσκονται στα Άνω Λιόσια, τα Χανιά, το Ηράκλειο και την Κεφαλλονιά. Η πρώτη, που είναι και η μεγαλύτερη στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες του είδους της παγκοσμίως, κόστισε περίπου 60.000.000 ευρώ. Το εργοστάσιο αυτό βρίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις της Φυλής και έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας 400.000 τόνων απορριμμάτων το χρόνο (1.200 τόνοι την ημέρα). Ξεκίνησε το 1997 και μέχρι σήμερα δεν έχει ποτέ λειτουργήσει κανονικά για μεγάλο διάστημα, λόγω μεγάλων προβλημάτων στη σχέση του ΕΣΔΚΝΑ με τον ιδιώτη διαχειριστή της εγκατάστασης (Envitec). Το εργοστάσιο αυτό αναφέρεται και ως εργοστάσιο "μηχανικής ανακύκλωσης απορριμάτων" αλλά η χρήση του όρου ανακύλωση στην περίπτωση αυτή είναι παραπλανητική και όπως έχει γράψει ο καθηγητής του ΕΜΠ Κίμων Χατζημπίρος "η μηχανική ανακύκλωση είναι όρος ανύπαρκτος και δυσφημίζει την ευγενή πρόθεση των πολιτών να συμβάλουν σε ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή".

Στην Αττική κάθε χρόνο παράγονται περίπου 2.200.000 τόνοι αστικών απορριμάτων. Από αυτά το 12% ανακυκλώνεται, οι 400.000 οδηγούνται προς επεξεργασία στο εργοστάσιο μηχανικής ανακλυκλωσης (ΕΜΑΚ) όταν αυτό λειτουργεί και τα υπόλοιπα θάβονται ανεπεξέργαστα στον παρακείμενο ήδη υπερκορεσμένο ΧΥΤΑ. Το ΕΜΑΚ επεξεργάζεται 1.200 τόνους/ημέρα απορρίμματα, 300 τόνους/ημέρα ιλύος και 130 τόνους/ημέρα κλαδιά/χόρτα. Λειτουργεί αυτοματοποιημένα και με μηχανικά μέσα διαχωρισμού των συστατικών των απορριμμάτων. Τα χρήσιμα υλικά που παράγονται είναι περίπου 350 τόνοι ανά ημέρα compost, 360 τόνοι RDF (καύσιμο υλικό), 30 τόνοι σιδηρούχων και 5 τόνοι αλουμινίου. Από ότι μπόρεσα να συμπεράνω από τη σχετική έρευνα στο διαδίκτυο, το εργοστάσιο αυτή τη στιγμή είναι κλειστό για αρκετούς μήνες ενώ οι εργαζόμενοι σε αυτό έχουν απολυθεί! (δες πχ εδώ ή εδώ ).

Σε άρθρο του στην Ελευθεροτυπία (Φεβρουάριος 2008) ο καθηγητής του ΕΜΠ Κίμωνας Χατζημπίρος γράφει

«Ενα ΕΜΑΚ παράγει ελάχιστο σίδηρο και αλουμίνιο αμφίβολης αξίας, κομπόστ πολύ κακής ποιότητας, που μπορεί να περιέχει επικίνδυνες ουσίες, και προβληματικό καύσιμο RDF, που περιέχει πλαστικό ή άλλες τοξικές ουσίες και εκπέμπει διοξίνες και ενώσεις υδραργύρου. Ξοδεύονται λοιπόν τεράστια ποσά για να παραχθούν άχρηστα προϊόντα που τελικά θάβονται, γεμίζοντας πιο γρήγορα τον μοναδικό ΧΥΤΑ της Αττικής».

Από τότε δεν έχουν αλλάξει πολλά, καθώς εξακολουθεί να μην υπάρχει αγορά για το καύσιμο RDF το οποίο θάβεται και αυτό στον ΧΥΤΑ! Υπήρξε μια συμφωνία για τη χρήση του RDF από την τσιμεντοβιομηχανία ΑΓΕΤ-Lafarge στο Αλιβέρι η οποία όμως (ευτυχώς) δεν προχώρησε λόγω των αντιδράσεων των κατοίκων αλλά και επιστημόνων. Επιπλέον έχει κατατεθεί και σχετική προσφυγή στο συμβούλιο της επικρατείας.

Γενικά, οι χρήσεις του RDF στη βιομηχανία είναι είτε για συναποτέφρωση σε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς (Δ.Ε.Η.) σε ποσοστό 8-10%, είτε στην καύση στους κλιβάνους των εργοστασίων παραγωγής τσιμέντου. Όμως η συναποτέφρωση δε μπορεί να εφαρμοστεί στους υφιστάμενους σταθμούς της Δ.Ε.Η διότι η εγκατεστημένη αντιρρυπαντική τεχνολογία δεν είναι επαρκής. Όσον αφορά τη βιομηχανία τσιμέντου, το συγκεκριμένο RDF από το ΕΜΑΚ Άνω Λιοσίων δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί λόγω της αυξημένης υγρασίας του, των αρκετών προσμίξεων, καθώς και εξαιτίας της περιεκτικότητας του σε χλώριο, η οποία οδηγεί στην έκλυση καρκινογόνων διοξινών.

Πρόσφατα υπογράφηκε σύμβαση για τη διάθεση του RDF στην ΕΠΑΝΑ Α.Ε. (θυγατρική της ΗΛΕΚΤΩΡ, συμφερόντων Μπόμπολα), προκειμένου να υπόκειται σε περαιτέρω επεξεργασία, για να μπορέσει να αποτελέσει καύσιμο υλικό καλύτερης ποιότητας ώστε να το δέχονται οι τσιμεντοβιομηχανίες. Αυτή η σύμβαση αυξάνει ακόμη περισσότερο το κόστος της διαχείρισης των απορριμάτων.

Τέλος, στο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων λειτουργεί και ένα "αδήλωτο" πρόγραμμα "διαλογής στην πηγή" από εκατοντάδες αθίγγανους ρακοσυλλέκτες, οι οποίοι ξεδιαλέγουν τα σκουπίδια ψάχνοντας υλικά (κυρίως μέταλλα) για πώληση. Περισσότερα γι' αυτό το θέμα (ίσως γράψω κάτι σε μετέπειτα φάση) μπορεί κανείς να βρεί εδώ  (άρθρο της Ελευθεροτυπίας).

Πέμπτη, Φεβρουαρίου 10, 2011

Η "πράσινη ανάπτυξη" συνεχίζεται: ετοιμάζεται νέα απόσυρση ΙΧ

Μετά την κατάργηση περισσότερου από του μισού σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, την προώθηση των αστικών αυτοκινητόδρομων στην Αττική (βλ. επεκτάσεις Αττικής Οδού), την υποβάθμιση των δημοσίων συγκοινωνιών με μείωση προσωπικού, καταργήσεις γραμμών και μείωση συχνότητας, την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων, ένα ακόμη έργο της πράσινης διακυβέρνησης έρχεται να διαλύσει κάθε αυταπάτη "πράσινης ανάπτυξης". Σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα των Νέων, ετοιμάζεται νέα απόσυρση "ανάσα για έμπορους Ι.Χ." όπως την ονομάζει το άρθρο. Το πλήρες άρθρο μπορείτε να το βρείτε εδώ. Στο άρθρο μεταξύ άλλων αναφέρεται και το εξής:

Παράλληλα πολλά από τα αποσυρόµενα µοντέλα βρίσκονται στα χέρια ανθρώπων που δεν σκοπεύουν (ή δεν µπορούν) να αγοράσουν καινούργιο αυτοκίνητο και δεν θα µπορούν να αποσυρθούν εφόσον ισχύσει η ταυτοπροσωπία µεταξύ τουι διοκτήτη του παλαιού αυτοκινήτου και του αγοραστή του νέου. Η εξάλειψη της ταυτοπροσωπίας, σύµφωνα µε τους εµπόρους, θα διευκόλυνε την απόσυρση των γηρασµένων µοντέλων, καθώς δεν θα χρειάζεται να έχεις εσύ ο ίδιος στην κατοχή σου ένα τέτοιο αυτοκίνητο για να επωφεληθείς από τα οικονοµικά κίνητρα του µέτρου, αλλά θα αρκεί να φύγει από την κυκλοφορία ένα παλαιό όχηµα για λογαριασµό σου.

Πηγή: http://frepubtra.blogspot.com/

Στο άρθρο επίσης αναφέρονται και κάποιες ενδεικτικές τιμές για το όφελος που θα προκύψει για συγκεκριμένα μοντέλα αυτοκινήτων, ενδεικτικά αναφέρω 857 € για ένα ταπεινό corsa ως 2510 € για ένα nissan qashqai. Με ένα πολύ πρόχειρο υπολογισμό έχουμε: 100.000 οχήματα επί 1100 € μέσο "χάρισμα" από το γαλαντόμο κράτος μας κάνουν 110 εκατομμύρια ευρώ, όση περίπου είναι και η επιδότηση στον ΟΑΣΑ για ένα χρόνο, ή όσο περίπου είναι ο προϋπολογισμός της επέκτασης του τραμ στον Πειραιά ή όσο θα κοστίσει η κατασκευή περίπου 300 χλμ (!) ποδηλατόδρομων όπως αυτός του Χαλανδρίου, ο οποίος μάλιστα ήταν και κάπως ακριβός καθώς έχει τσιμεντένιο διαχωριστικό και συνοδεύτηκε από δενδροφυτεύσεις και αναπλάσεις πεζοδρομίων. Το κράτος προτιμά να επιδοτήσει την ιδιωτική αυτοκίνηση σε βάρος του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων των πόλεων. Προτιμά να χαρίσει 110 εκατομμύρια ευρώ από φόρους και να διαφύγουν στο εξωτερικό (της Γαλλίας και της Γερμανίας συμπεριλαμβανομένων) ακόμη περισσότερα χρήματα, αντί να τα διαθέσει για έργα που θα βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής μας. Μήπως τελικά "υπάρχουν λεφτά" και το "δεν υπάρχει σάλιο" ισχύει μόνο για τις δημόσιες επενδύσεις και την κοινωνική πρόνοια;

Τετάρτη, Φεβρουαρίου 09, 2011

Το καρναβάλι του Ρίο-Αντίρριο (αναδημοσίευση από τη "Γαλέρα")


Απλώς αναδημοσιεύω ένα κείμενο από τη "Γαλέρα" που περιγράφει με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα την οικονομία των περίφημων ΣΔΙΤ (Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) και τα "οφέλη" που αποκομίζει το δημόσιο από αυτές. Η ανάλυση του άρθρου είναι λίγο απλουστευτική καθώς δε λαμβάνει υπ΄ όψη τόκους, έξοδα συντήρησης και έξοδα μισθοδοσίας. Επανέλαβα τους απλούς υπολογισμούς του άρθρου και το περιθώριο κέρδους της κοινοπραξίας μου βγαίνει μεγαλύτερο από γράφεται ότι γράφεται. Παρά την απλότητα της ανάλυσης, το νόημα δεν αλλάζει. Ακολουθεί το πλήρες άρθρο, το οποίο μπορείτε να βρείτε και εδώ. Οι επισημάνσεις / υπογραμμίσεις καθώς και η σημείωση στο τέλος είναι δικές μου. 
 
Πληρώνει μια γέφυρα στην τιμή των τριών
 
Λένε πως μια γέφυρα εκμηδενίζει τις αποστάσεις. Καμιά φορά, εκμηδενίζει και τη νοημοσύνη των φορολογουμένων.


Την αποκάλεσαν «τεχνικό επίτευγμα υψηλής αισθητικής», «υποδειγματικό αναπτυξιακό έργο», «κόσμημα του τόπου» και «όραμα που έγινε πραγματικότητα». Τη φωτογράφισαν, τη φώτισαν με πυροτεχνήματα, τη διέτρεξαν με την ολυμπιακή φλόγα, την έκαναν σύμβολο προεκλογικής εκστρατείας.
 

Εντυπωσιακή ομολογουμένως η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου, σηματοδοτεί την πορεία της χώρας προς τον 21ο αιώνα, απαλλάσσοντας τους εκδρομείς του Πάσχα και της Καθαράς Δευτέρας από το μαρτύριο του φεριμπότ. Επίσης, επιτρέπει στους κατοίκους την Ναυπάκτου να πηγαίνουν για ψώνια στην Πάτρα και κάνει πραγματικότητα το όραμα της ζεύξης του Χαρίλαου Τρικούπη με τον Κώστα Λαλιώτη. Κατά βάθος όμως αποτελεί υπόδειγμα του νέου τύπου δημοσίων έργων, που εγκαινίασε με πχιότητα η κυβέρνηση Σημίτη και προωθεί με σεμνότητα και ταπεινότητα η κυβέρνηση Καραμανλή, μαζί με μερικούς νταβατζήδες.

Η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου κόστισε συνολικά 740 εκ ευρώ ή 252 δισ. δραχμές. Από αυτά:

  •  Το 10% (74 εκ. ευρώ, ή 25 δισ. δρχ.) το έβαλε η κοινοπραξία που την κατασκεύασε και την εκμεταλλεύεται.
  •  Το 40% (296 εκ. ευρώ – 101 δισ. δρχ.) είναι η συμμετοχή του δημοσίου, δηλαδή το πληρώσαμε εμείς.
  • Το υπόλοιπο 50% (370 εκ. ευρώ – 126 δισ. δρχ.) είναι δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα, με κρατικές εγγυήσεις. Που σημαίνει ότι αν στραβώσει η δουλειά, η τράπεζα θα πάρει τα λεφτά της από το κράτος, δηλαδή από εμάς. Αν δεν στραβώσει, θα τα πάρει από τα διόδια, δηλαδή πάλι από εμάς.
Βάσει των συμφωνημένων, η κατασκευάστρια κοινοπραξία θα εκμεταλλεύεται τη γέφυρα μέχρι το 2039, δηλαδή επί 35 χρόνια. Από την εκμετάλλευση αυτή, υπολογίζεται ότι θα εισπράξει 1,7 δισ. ευρώ, ή 579 δισ. δραχμές (με 5.000.000 διελεύσεις το χρόνο και περίπου 10 ευρώ ανά διέλευση βγαίνει ακριβώς τόσο). Αν αφαιρέσει κανείς τα 370 δισ. της τράπεζας, υπολείπονται 209 δισ. για την κοινοπραξία, δηλαδή 8,36 (εμένα μου βγαίνει 18,12 !) φορές παραπάνω από όσα έβαλε, ή περιθώριο κέρδους 736% (εμένα μου βγαίνει 1812% !). Δεν είναι κι άσχημα! Αν το υπολογίσουμε αυτό σε διάστημα 35 χρόνων, προκύπτει εύκολα ότι κάθε χρόνο η κατασκευάστρια κοινοπραξία θα καθαρίζει περίπου 6 δισ. δηλαδή το ¼ της αρχικής της συμμετοχής στο έργο. Δηλαδή σε 4 χρόνια θα έχει πάρει τα λεφτά της πίσω και θα της μένουν άλλα 31 χρόνια να εισπράττει. Αυτού του είδους οι δουλειές, πριν τις βαφτίσουν «υποδειγματικά αναπτυξιακά έργα», τις λέγανε απλώς «αποικιακές». Και ο βασιλεύς Λεοπόλδος, στο Κονγκό, το 1900, με τέτοιους όρους δούλευε.
Γεννάται λοιπόν το ερώτημα πώς μπορεί κάποιος με αρχικό κεφάλαιο 25 δισ. δηλαδή όσο κοστίζει η κατασκευή ενός ολυμπιακού σταδίου μαζί με τις υπερβάσεις (και λίγο παραπάνω από όσα κατηγορείται ο Νεονάκης ότι κέρδισε στο χρηματιστήριο) να βγάλει σε τέσσερα χρόνια τα λεφτά του και εφτά φορές άλλα τόσα στα επόμενα 31 χρόνια. Η απάντηση είναι απλή: πρέπει να βρεις κάποιον να σου βάλει το υπόλοιπο 90% της επένδυσης, χωρίς καμία αξίωση στα κέρδη. Υπάρχει τέτοιος μαλάκας; Ναι, υπάρχει. Ο Έλλην φορολογούμενος, δηλαδή εμείς.
Από πλευράς του Έλληνος φορολογουμένου, η κατάσταση έχει ως εξής:
 
  • 101 δισ. (δηλαδή όσο η κρατική συμμετοχή) πληρώσαμε στη φάση της κατασκευής και
  • 579 δισ. (δηλαδή όσα περιμένουν να εισπράξουν στην 35ετία) πληρώνουμε σε διόδια στην φάση της εκμετάλλευσης. 
Αυτό σημαίνει ότι πληρώνουμε 680 δισ. για μια γέφυρα που αποδεδειγμένα στοίχισε 252, δηλαδή πληρώνουμε τη γέφυρα 2,7 φορές παραπάνω από το πραγματικό της κόστος. (Σχεδόν τρεις. Από εκεί πρέπει να βγήκε αυτό που λένε «Τρεις Γέφυρες»). Αυτό το μοντέλο κατασκευής δημοσίων έργων ονομάζεται «Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα» και διαφημίζεται ως ο πλέον σύγχρονος και αποτελεσματικός δρόμος για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Αν η γέφυρα είχε κατασκευαστεί με τις οπισθοδρομικές μεθόδους του προηγούμενου αιώνα, θα μας είχε κοστίσει 252 δισ. και θα την είχαμε αποσβέσει με τους ίδιους ρυθμούς σε 15 χρόνια και τρεις μήνες. Αλλά ακόμα κι αν ο κράτος επέμενε να εισπράττει διόδια επί 35 χρόνια, ώστε να μαζέψει 2,7 φορές την αξία της γέφυρας, έχει κάποια διαφορά να πληρώνεις διόδια στο κράτος και όχι σε κοινοπραξίες εταιρειών. Διότι τα λεφτά που πάνε σε κοινοπραξίες δεν θα τα ξαναδούμε ποτέ, ενώ τα λεφτά που πάνε στο κράτος, όλο και κάποια τρύπα θα μπαλώσουν.


Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος αφελής να αναρωτηθεί γιατί το κράτος, αφού πλήρωσε που πλήρωσε το 40% (296 δισ.) της γέφυρας και δανείστηκε το άλλο 50% (370 δισ.), δεν έδινε και 25 δισ. στην κατασκευάστρια εταιρεία, να φτιάξει τη γέφυρα και να πάει στο καλό, αντί να μας κάθεται 35 χρόνια στο σβέρκο σαν τον Προκρούστη και να εισπράττει διόδια. Αλλά όχι. Διότι τότε η γέφυρα θα ήταν δημόσια επένδυση, πράγμα που γενικώς δεν αρέσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και διότι ως δημόσια επένδυση, θα ξέφευγε διαρκώς από τον προϋπολογισμό και από τα χρονοδιαγράμματα, για να μην πούμε ότι πιθανώς να ήταν και ελαττωματική στην κατασκευή της. Αυτό πανηγύριζε ο Λαλιώτης όταν έτρεχε λαμπαδηδρόμος πάνω στη γέφυρα με το σορτσάκι και την ολυμπιακή δάδα: ότι μετά από είκοσι χρόνια εξουσίας, βρήκαν έναν τρόπο να φτιάξουνε το έργο χωρίς να φάνε τα λεφτά σε μίζες (πράγμα που δεν καταφέρανε π.χ. με το Κτηματολόγιο) και ο τρόπος αυτός είναι να μας κοστίζει τρεις φορές πάνω από την αξία του, μόνο και μόνο επειδή κάποιος ιδιώτης έβαλε το 10%. Αληθινά υποδειγματικό αναπτυξιακό έργο.
Αλλά το πιο άσχετο απ’ όλα είναι αυτές οι επικλήσεις στον Χαρίλαο Τρικούπη, που οραματίστηκε τη ζεύξη Ρίου Αντιρρίου για να φέρει την ανάπτυξη στη Δυτική Ελλάδα. Διότι ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν οραματίστηκε τη ζεύξη για να περνάνε ΙΧ, που άλλωστε τότε δεν υπήρχαν καν. Την οραματίστηκε για να περάσει το τρένο. Και από τη γέφυρα Ρίου Αντιρρίου τρένο δεν περνάει, με συνειδητή πολιτική απόφαση, για να μη μειώνει τα περιθώρια κέρδους της κοινοπραξίας που την εκμεταλλεύεται. (Για τον ίδιο ακριβώς λόγο δεν περνάνε λεωφορεία από την Αττική Οδό *). Υπ’ αυτήν την έννοια, το όραμα του Τρικούπη όχι μόνο δεν υλοποιείται, αλλά καθίσταται ακόμα πιο ανεδαφικό, αφού πλέον για να περάσει τρένο πρέπει να γίνει υποθαλάσσια σήραγγα – νέοι εργολάβοι, νέος δανεισμός, νέες επωφελείς Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα- ή να το περνάνε απέναντι με το φεριμπότ. ¨Όλ’ αυτά είναι αμφίβολα για τα επόμενα 35 χρόνια, που το πέρασμα βρίσκεται σε ιδιωτικά χέρια, σκληρούς και αποφασισμένους φραγκοφονιάδες, αλλά οι κάτοικοι της υποανάπτυκτης Ηπείρου που περιμένουν το τρένο από την εποχή του Τρικούπη, μπορούν να νιώθουν περήφανοι για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.


* Σημείωση: Μπορεί να μην υπάρχουν πολλές λεωφορειακές γραμμές που διέρχονται από την Αττική Οδό, όμως η ΕΘΕΛ είναι από τους καλύτερους πελάτες της, καθώς πολλές μετακινήσεις λεωφορείων μεταξύ αμαξοστασίων πραγματοποιούνται μέσω της Αττικής Οδού! Γενικά, οι αστικοί αυτοκινητόδρομοι δε μπορούν να αξιοποιηθούν σωστά από τις δημόσιες συγκοινωνίες λόγω εγγενών αδυναμιών τους. Δυστυχώς τις ίδιες αδυναμίες κληρονόμησε και ο προαστιακός καθώς κατασκευάστηκε κατά κύριο λόγο επί της νησίδας της Αττικής Οδού. Αν περνούσε πιο κοντά στα κέντρα των οικισμών τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά τόσο για τον ίδιο όσο και για την Αττική Οδό.