Εντυπώσεις από το Amsterdam, μέρος 1: Αστική Κινητικότητα

Καταθέτω τις εντυπώσεις μου από το Άμστερνταμ, όπου βρέθηκα για λίγες μέρες. Στο πρώτο (και μεγαλύτερο) αυτό μέρος θα αναφερθώ στην αστική κινητικότητα.

1. ΠΟΔΗΛΑΤΑ ΠΑΝΤΟΥ
Οι Ολλανδοί χρησιμοποιούν κατά κόρον το ποδήλατο στις μετακινήσεις τους, τόσο για τις καθημερινές μετακινήσεις τους όσο και για εκδρομές. Το ανάγλυφο της χώρας είναι σχεδόν εντελώς επίπεδο επιτρέποντας μεγάλες διαδρομές με το ποδήλατο. Στο κέντρο του Amsterdam τα αυτοκίνητα που κινούνται είναι ελάχιστα. Όλες σχεδόν οι μετακινήσεις γίνονται με μέσα μαζικής μεταφοράς (κυρίως τραμ) και ποδήλατα. Σε όλους τους κεντρικούς δρόμους της πόλης υπάρχει ειδική λωρίδα για ποδήλατα ενώ έξω από την πόλη υπάρχουν ποδηλατόδρομοι πλήρως διαχωρισμένοι από τους αυτοκινητόδρομους οι οποίοι επιτρέπουν υπεραστικά ταξίδια. Παρακάτω μπορείτε να δείτε ένα χάρτη με τις ποδηλατικές διαδρομές στη χώρα.

(πηγή: http://www.fietsplatform.nl)

Αυτό που στην Ελλάδα ονομάζουμε "ποδηλατόδρομο" και κοστίζει αρκετά χρήματα για να κατασκευαστεί (βλ. εδώ και εδώ), εκεί το φτιάχνουν απλώς βάφοντας το αντίστοιχο τμήμα του δρόμου με μηδαμινό κόστος. Δε χρειάζεται να φτιάχνουν τοιχάκια και να φυτεύουν εκατοντάδες κολωνάκια για να προστατέψουν τον ποδηλατόδρομο από την ασυδοσία των οδηγών αυτοκινήτων. Όλοι σέβονται τον ποδηλατόδρομο και ποτέ δε βλέπεις αυτοκίνητο να κινείται ή να παρκάρει μέσα σε αυτόν. Εμείς εδώ απλώς πληρώνουμε την έλλειψη πολιτικής βούλησης (βλ. αυστηρή αστυνόμευση) φυτεύοντας κολωνάκια και τοιχάκια.

Οι συνθήκες βέβαια εκεί είναι εντελώς διαφορετικές απ' ότι στην Ελλάδα. Εκεί το ποδήλατο ήταν το κύριο μέσο μεταφοράς αρκετές δεκαετίες πριν από την έλευση της μαζικής αυτοκίνησης και ως εκ τούτου υπάρχει μια κρίσιμη μάζα ποδηλατών που επιβάλλει να λαμβάνεται υπ' όψη το ποδήλατο σε όλους τους σχεδιασμούς που αφορούν μετακινήσεις. Επιπλέον, όλοι σχεδόν οι οδηγοί αυτοκινήτων οδηγούν και ποδήλατο και ξέρουν πως να συμπεριφερθούν σε έναν ποδηλάτη π.χ. ποτέ δεν προσπερνούν αν δεν υπάρχει πραγματικά πολύς χώρος, δεν κορνάρουν και εννοείται ότι ποτέ δεν επιχειρούν δεξιές στροφές έχοντας μόλις προσπεράσει ένα ποδήλατο, όπως κάνουν κατά κόρον οι οδηγοί στην Αθήνα...

Η μεταφορά ποδηλάτων, πλην των αναδιπλούμενων, δεν επιτρέπεται στα τραμ (με εξαίρεση το 26) και στα λεωφορεία, επιτρέπεται όμως στο μετρό με την καταβολή όμως ενός συμπληρώματος στο εισιτήριο €1.5. Οι εθνικοί σιδηρόδρομοι (NS) επιτρέπουν τη μεταφορά ποδηλάτων στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους των τρένων και εκτός ωρών αιχμής, με την καταβολή συμπληρώματος 6€, το οποίο ισχύει για όλη την ημέρα ανεξάρτητα από τη διαδρομή. Τα ferries στον ποταμό Ij μεταφέρουν ποδήλατα όλες τις ώρες της ημέρας χωρίς χρέωση ενώ στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό υπάρχει ένα τεράστιο πολυόροφο πάρκιν ποδηλάτων.

Παρεμπιπτόντως, η στάθμευση αυτοκινήτου στους δρόμους του Άμστερνταμ για τους επισκέπτες εκτός από πολύ δύσκολη είναι και πανάκριβη: €5 ανά ώρα! Στις παρυφές της πόλης όμως υπάρχουν σταθμοί "Park and ride" όπου μπορεί κανείς να αφήσει το αυτοκίνητό του και με το κόστος ενός απλού εισιτηρίου να μεταβεί στο κέντρο της πόλης με τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

2. ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Το δίκτυο των αστικών συγκοινωνιών είναι πολύ εκτεταμένο και αξιόπιστο. Ο κορμός του είναι τα τραμ καθώς και το πρόσφατα κατασκευασμένο ελαφρύ μετρό. Το μετρό είναι κυρίως επιφανειακό εκτός από ένα τμήμα 3,5 χλμ στο κέντρο της πόλης.Τα τραμ μοιράζονται το δρόμο με τα άλλα οχήματα στα κέντρα των οικισμών ενώ έξω από αυτά κινούνται σε νησίδα αποκλειστικής κυκλοφορίας. Επιπλέον, υπάρχει και το λεγόμενο Sneltram ("γρήγορο τραμ" στα ελληνικά), το οποίο κινείται τόσο πάνω στις γραμμές του μετρό όσο και σε γραμμές τραμ μέσα στην πόλη. Περισσότερα για το sneltram μπορείτε να
βρείτε εδώ. Ένα τέτοιο υβριδικό σύστημα θα ήταν μια λύση χαμηλού κόστους για την αξιοποίηση της γραμμής Αγίων Αναργύρων - Μεγάρων (πρώην ΣΠΑΠ). Κάτι τέτοιο θα ελάφρυνε τον προαστιακό, ο οποίος σήμερα σηκώνει το βάρος των υπεραστικών μετακινήσεων από και προς την Πελοπόνησο, ενώ με την κατασκευή λίγων ακόμα ενδιάμεσων στάσεων θα εξυπηρετούσε περιοχές που (κακώς) έμειναν εκτός προαστιακού όπως τα κέντρα Ελευσίνας, Μεγάρων και Νέας Περάμου, οι εργατικές πολυκατοικίες της Ελευσίνας, τα Ναυπηγεία, τα διυλιστήρια και ο Λουτρόπυργος. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα (για ευνόητους λόγους) δεν προωθούνται τέτοιες λύσεις αλλά φαραωνικά έργα υψηλού κόστους και αμφίβολης χρησιμότητας.

Επιπλέον, το "πράσινο κύμα" που χρόνια συζητάμε να εφαρμόσουμε στην Αθήνα για το μικρό μας τραμ και το οποίο πηγαίνει από αναβολή σε αναβολή, είναι πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια στο Άμστερνταμ και όχι μόνο για τα τραμ αλλά και για τα λεωφορεία! Μόλις το όχημα κλείσει τις πόρτες του μετά από μια στάση, ο οδηγός στέλνει σήμα στο κέντρο σηματοδότησης και ο σηματοδότης αυτόματα γίνεται πράσινος για τη δημόσια συγκοινωνία και κόκκινος για όλα τα άλλα μέσα. Έτσι, απλά...

Κάτι άλλο που είδα και πραγματικά εντυπωσιάστηκα, είναι το σύστημα που δίνει προτεραιότητα στα λεωφορεία στα σημεία που ο δρόμος από δύο λωρίδες στενεύει σε μία. Εκεί υπάρχει ένα "έξυπνο φανάρι" το οποίο όταν το λεωφορείο πλησιάσει ανάβει κόκκινο για τα αυτοκίνητα ώστε το λεωφορείο να μπορέσει από τη λωρίδα του να μπει μπροστά τους χωρίς να κόψει καθόλου ταχύτητα. Οι οδηγοί αυτοκινήτων το σέβονται απόλυτα και δεν είδα κανέναν να ακολουθεί το λεωφορείο για να γλιτώσει το φανάρι.

Από τον Άυγουστο του 2009 τα εισιτήρια στις αστικές συγκοινωνίες είναι ηλεκτρονικά. Έχουν πάνω τους ένα πολύ λεπτό τσιπάκι το οποίο "επικοινωνεί" με ένα μηχάνημα μέσα στο όχημα. Οι επιβάτες περνούν το εισιτήριο μπροστά από το μηχάνημα τόσο στην είσοδο όσο και στην έξοδο τους από το όχημα ή το σταθμό. Έτσι, μπορεί ο επιβάτης να έχει μια προπληρωμένη κάρτα και κάθε φορά που χρησιμοποιεί τις συγκοινωνίες να αφαιρείται από την κάρτα ένα αντίτιμο ανάλογο με τη διαδρομή. Το αντίτιμο αυτό είναι 0,78 € συν € 0,104 ανά km. Αν αλλάξεις μέσο η "πάγια" χρέωση των 0,78 € δε χρεώνεται ξανά. Επιπλεόν, και αυτό είναι το καλύτερο, όταν το σύστημα επεκταθεί σε όλη τη χώρα, θα μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει την κάρτα σε οποίδηποτε μέσο μεταφοράς ανά την χώρα. Απλώς την περνάς από το μηχάνημα μπαίνοντας και βγαίνοντας στο όχημα ή το σταθμό και η χρέωση γίνεται αυτόματα. Ήδη οι εθνικοί σιδηρόδρομοι εφαρμόζουν το σύστημα αυτό. Στην περίπτωση βέβαια που ταξιδεύεις με το τρένο και κουβαλάς ποδήλατο θα πρέπει να αγοράσεις από τα ταμεία ή τα αυτόματα μηχανήματα το αντίστοιχο συμπλήρωμα.

3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ
Οι τοπικές αρχές στο Άμστερνταμ, προσπαθώντας να μειώσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, έχουν ξεκινήσει τη δημιουργία ενός δικτύου από σημεία φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, μοτοποδηλάτων, μικρών φορτηγών αλλά και σκαφών. Προς το παρόν υπάρχουν στο Αμστερνταμ 20 σημεία φόρτισης μοτοποδηλάτων, 15 σημεία φόρτισης αυτοκινήτων και 6 σημεία φόρτισης σκαφών, με τους αριθμούς αυτούς να αυξάνονται συνεχώς. Η φόρτιση στα σημεία αυτά είναι δωρεάν! Ο στόλος οχημάτων του δήμου προβλέπεται να είναι 100% ηλεκτροκίνητος ως το 2012 ενώ προβλέπονται γενναίες επιδοτήσεις για όσους επιλέξουν να αντικαταστήσουν τα ιδιωτικά ή επαγγελματικά τους οχήματα με ηλεκτρικά. Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνεται ένα τέτοιο σημείο φόρτισης.

Μετά από το ταξίδι αυτό είδα ότι λύσεις στα κυκλοφοριακά προβλήματα υπάρχουν και δεν έχουν απαραίτητα υψηλό κόστος. Μπορεί για παράδειγμα ένα μετρό να αντικατασταθεί από ένα γρήγορο τραμ με το 1/4 του κόστους. Μπορεί επίσης ο ποδηλατόδρομος να μην έχει ολόκληρο τείχος να τον προστατεύει από τις επιβουλές των ΙΧ, αρκεί λίγη άσπρη μπογιά για να τον οριοθετεί. Για να γίνουν όμως αυτά και να πληρώσουμε μικρότερο οικονομικό κόστος πρέπει κάποιος να επωμισθεί το πολιτικό κόστος που θα του χρεώσει το παραχαϊδεμένο και κακομαθημένο οδηγικό κοινό των ελληνικών μεγαλουπόλεων. Κάποιος πρέπει να πείσει τον κάτοικο της ελληνικής μεγαλούπολης ότι είναι προς το συμφέρον του το πράσινο κύμα, ότι αξίζει να "θυσιαστούν" 2 λωρίδες κυκλοφορίας της Κηφισίας για να γίνει ένα Sneltram, ότι είναι προς το συμφέρον του να μην παρκάρει όπου βρει αναγκάζοντας τους πεζούς να βγαίνουν στο δρόμο και τους ποδηλάτες να κάνουν επικίνδυνους ελιγμούς, ότι δεν πρέπει να τρέχει μέσα σε γειτονιές όσο θα έτρεχε στη λεωφόρο, ότι οι πεζόδρομοι, οι ποδηλατόδρομοι και η ελεγχόμενη στάθμευση δε θα μειώσουν την πελατεία των κατασταμάτων κλπ. Πριν όμως τον πείσει θα
πρέπει αναπόφευκτα να του τα επιβάλλει έχοντας πολιτική βούληση και επωμιζόμενος ένα δυσβάστακτο πολιτικό κόστος. Και εκεί είναι που κολλάμε... Ιδέες υπάρχουν!

Πέρασμα χαρτών raster σε συσκευή GPS Garmin Dakota

Στο προηγούμενο post είχα αναφερθεί στους λεπτομερείς χάρτες του σοβιετικού στρατού που είναι -προς το παρόν τουλάχιστο- ελεύθερα διαθέσιμοι σε ψηφιακή μορφή και καλύπτουν όλη σχεδόν την Ελλάδα. Προσπάθησα να βρω έναν τρόπο να περάσω στη συσκευή GPS μου τους συγκεκριμένους χάρτες και τα κατάφερα, χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα "Custom Maps" του μοντέλου Dakota 10 της Garmin. Για να περαστούν οι χάρτες χρειαζόμαστε τα εξής:

1) GPS Garmin Dakota 10 ή 20, με την τελευταία έκδοση του firmware έκδοση 2.4 και ανώτερη. Σε περίπτωση το firmware είναι παλαιότερο πρέπει να εγκαταστήσετε το πρόγραμμα WebUpdater (μπορείτε να το βρείτε εδώ), το οποίο επικοινωνεί με τους servers της Garmin και εξασφαλίζει ότι η συσκευή σας έχει το τελευταίο διαθέσιμο firmware.

2) Ένα "πρόγραμμα εκτύπωσης οθόνης", όπως το ελεύθερα διαθέσιμο Gadwin PrintScreen. Όταν εγκατασταθεί το πρόγραμμα στο tray των windows, κάνουμε δεξί κλικ στο εικονίδιό του και επιλέγουμε τα εξής:

(α) Στο Source επιλέγουμε "rectangular area",
(β) στο destination επιλέγουμε "copy captured area to file",
(γ) στο Image επιλέγουμε type of image: JPEG bitmap.

3) Το πρόγραμμα OziExplorer για να ανοίξουμε το χάρτη.

4) Το πρόγραμμα Google Earth.

Τα βήματα που ακολουθούμε είναι τα εξής:

Βήμα 1ο: Ανοίγουμε το χάρτη στο OziExplorer και επιλέγουμε μεγέθυνση ώστε να φαίνεται στην οθόνη η περιοχή που θέλουμε να περάσουμε στο GPS.

Βήμα 2ο: Χρησιμοποιώντας το εργαλείο δημιουργίας waypoint του OziExplorer, δημιουργούμε δύο waypoints σε δύο από τις γωνίες που ορίζουν την ορθογώνια περιοχή που θέλουμε να περάσουμε στο GPS. Στην παρακάτω εικόνα έχω επιλέξει τη νοτιοδυτική και τη βορειοανατολική γωνία. Αποθηκεύουμε τα waypoints σε αρχείο.

Βήμα 3ο: Με το πρόγραμμα εκτύπωσης οθόνης, σώζουμε σε αρχείο jpg το ορθογώνιο τμήμα της οθόνης που επιθυμούμε. Το Gadwin PrintScreen εμφανίζει στην οθόνη μια μεγέθυνση της περιοχής γύρω από τον κέρσορα του ποντικιού ώστε να επιλέξουμε την περιοχή μας με ακρίβεια pixel.

Βήμα 4ο: Ανοίγουμε το Google Earth και από το κεντρικό μενού επιλέγουμε Add --> Image overlay (προσθήκη --> εικόνα επικάλυψης). Ανοίγει ένα παράθυρο στο οποίο βάζουμε ένα όνομα στο χάρτη μας και επιλέγουμε την εικόνα που σώσαμε με το πρόγραμμα εκτύπωσης οθόνης στο προηγούμενο βήμα.

Βήμα 5ο: Ανοίγουμε το αρχείο με τα αποθηκευμένα waypoints και πηγαίνουμε στο tab location (τοποθεσία) του παραθύρου του Google Earth. Εκεί εισάγουμε τα δεδομένα από το αρχείο των waypoints με τον τρόπο που φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Στο πεδίο draw order επιλέγουμε έναν αριθμό μεγαλύτερο από το 50, ώστε ο χάρτης μας να εμφανίζεται πάνω από τον προεπιλεγμένο χάρτη της Garmin. Όταν τελειώσουμε πατάμε OK.

 

Βήμα 6ο: Κάνουμε δεξί κλικ πάνω στο χάρτη μας (στο παράδειγμα τον έχω ονομάσει soviet map1) και επιλέγουμε save place as (αποθήκευση μέρους ως). Αποθηκεύουμε το αρχείο σε μορφή kmz (είναι η προεπιλεγμένη).

Βήμα 7ο: Συνδέουμε το GPS μας στον υπολογιστή και μεταφέρουμε το αρχείο του 6ου βήματος στο φάκελο /Garmin/CustomMaps/ της συσκευής. Και ιδού το αποτέλεσμα:

Βέβαια πρέπει να σημειώσουμε ότι δε θα πρέπει να περιμένουμε απόλυτη ακρίβεια καθώς το datum του χάρτη είναι διαφορετικό από του Google Earth και η σχέση μεταξύ των συντεταγμένων στα δύο συστήματα δεν είναι απολύτως γραμμική. Η διαφορά όμως αυτή δε μου δημιούργησε κανένα πρόβλημα, και μάλιστα σε μια περιοχή όπου οι ελληνικοί χάρτες δεν έχουν κανένα μονοπάτι (νομός Φθιώτιδας, δήμος Σπερχειάδας, κορυφή Γουλινά - χωριό Παλαιοβράχα) και τα περισσότερα μονοπάτια οριακά περπατιούνται πλέον.

Σημειώνουμε επίσης ότι η παραπάνω διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί και στην περίπτωση των χαρτών της ανάβασης. Η μόνη διαφορά είναι ότι αντί να δουλέψουμε στο OziExplorer δουλεύουμε στο TopoView ή το TopoNavigator. Το αποτέλεσμα φαίνεται παρακάτω...

Χάρτες του σοβιετικού στρατού για την Ελλάδα σε ψηφιακή μορφή

Ψάχνοντας στο διαδίκτυο για ψηφιακούς χάρτες, έπεσα σε μια ιστοσελίδα που διαθέτει ελεύθερα τοπογραφικούς χάρτες του σοβιετικού στρατού για όλη σχεδόν την Ευρώπη. Η διεύθυνση της ιστοσελίδας είναι http://en.poehali.org/maps. Οι χάρτες διατίθενται σε μορφή gif μαζί με ένα αρχείο map που περιέχει τις πληροφορίες της γεωαναφοράς. Το αρχείο map, εφ' όσον βρίσκεται στον ίδιο φάκελο με το αντίστοιχο gif, ανοίγει με το OziExplorer ως χάρτης. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται ένας τέτοιος χάρτης της περιοχής γύρω από το Βένετο Μαγνησίας ανοιγμένος με το OziExplorer.

Προσέξτε το σλαβικό αλφάβητο στα τοπωνύμια... Αν αναρρωτιέστε τι είναι αυτά τα δεκάδες διαφορετικά σύμβολα, ένα υπόμνημα (σε μορφή μικρού βιβλίου σε pdf) μπορείτε να βρείτε εδώ http://www.armchairgeneral.com/rkkaww2/maps/keymap/mapkey.htm . Παρακάτω φαίνεται ένα απόσπασμα από τις συνολικά 87 (!) σελίδες του υπομνήματος.

Τους χάρτες μπορεί κανείς να τους αγοράσει όλους μαζί από το mapstor.com: 488 χάρτες, 1.5 GB περίπου, με $35. Χρησιμοποιώντας τη δυνατότητα "manually create track points" του OziExplorer, μπορούμε να δημιουργήσουμε tracks και είτε να τις σώσουμε είτε να τις ανεβάσουμε απ' ευθείας σε συμβατή συσκευή GPS.

Στο Πήλιο, στην περιοχή μεταξύ Μακρινίτσας και Παναγίας Λέστιανης καθώς και μεταξύ Μονής Σουρβιάς, Λαντοβίτου και Πουρίου, οι χάρτες της Ανάβασης δεν έχουν κανένα μονοπάτι αποτυπωμένο. Βέβαια εκεί η σήμανση είναι ανύπαρκτη, οι διαδρομές ασυνεχείς και μόνο με GPS μπορεί κανείς να πορευτεί με βεβαιότητα. Παρόλα αυτά, ο σοβιετικός χάρτης έχει και τα δύο μονοπάτια. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται πάνω στο χάρτη το "μονοπάτι" Λαντοβίτος - Πουρί όπως καταγράφηκε από GPS. Η ακρίβεια εντυπωσιάζει... Σε επόμενο post θα εξηγήσω αναλυτικά πως μπορούμε να περάσουμε το χάρτη σε GPS της Garmin.