Οι αυταπάτες της αιολικής ενέργειας

Πρόσφατα βρέθηκα στο Ορθολίθι Τροιζηνίας (βλ. εδώ), όπου είδα από κοντά τι σημαίνει η κατασκευή ενός αιολικού "παρκου". Είδα δεκάδες μπουλντόζες να αλέθουν στην κυριολεξία ένα ολόκληρο βουνό, ανοίγοντας τεράστιους δρόμους και αλλάζοντας εντελώς το ανάγλυφο. Και όλα αυτά στο όνομα της "προστασίας του περιβάλλοντος" και της "αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής". Επανέρχομαι λοιπόν στο ζήτημα της αιολικής ενέργειας, καθώς πέρα από την έρευνα που έκανα στο διαδίκτυο, διάβασα και το βιβλίο του John Etherington "The wind farm scam" το οποίο παράγγειλα από το amazon.co.uk. Μετά από τη μελέτη του βιβλίου αυτού, είμαι σχεδόν πεπεισμένος ότι η αιολική ενέργεια είναι απλώς μια "μηχανή χρημάτων", η οποία ελάχιστα οφέλη έχει στη μείωση των εκπομπών CO2. Δε θα αναφερθώ στα ζητήματα αισθητικής και ηχητικής όχλησης που προκαλούν, καθώς πολλοί θα τα παρέβλεπαν με αντάλλαγμα την ενεργειακή μας αυτονομία και την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Ενδεικτικά όμως αναφέρω κάποια στοιχεία τα οποία δείχνουν την αναποτελεσματικότητα της αιολικής ενέργειας να κάνει αυτό που υπόσχεται, παρά το τεράστιο κόστος της για τους φορολογούμενους.

1) Η αναφορά σε "συνολική εγκατεστημένη ισχύ" αφορά τη μέγιστη ισχύ, η οποία επιτυγχάνεται όταν πνέουν άνεμοι ταχύτητας 14 m/s, δηλαδή σχεδόν 7 beaufort! Μια ρεαλιστική εκτίμηση είναι ότι μια σύγχρονη ανεμογεννήτρια λειτουργεί κατά μέσο όρο περίπου στο 25% της μέγιστης ισχύος, και αυτό σε χρονικές που δεν είναι γενικά προβλέψιμες.

2) Το ζήτημα της μεταβλητότητας του ανέμου είναι πολύ περισσότερο σημαντικό και σύνθετο από όσο ο μέσος άνθρωπος πιστεύει. Η ηλεκτρική ενέργεια δεν αποθηκεύεται και πρέπει να καταναλώνεται τη στιγμή που παράγεται. Η παραγωγή πρέπει ακολουθεί τη ζήτηση και κάθε ανισορροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης οδηγεί σε πτώση συχνότητας, αστάθεια και απρόβλεπτες διακοπές.

3) Κάθε χρονική στιγμή πρέπει να υπάρχει εφεδρική ισχύς ώστε να αντιμετωπίζονται αιχμές στη ζήτηση, αλλά και (κυρίως) βλάβες που θέτουν εκτός λειτουργίας σταθμούς παραγωγής. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το εθνικό σύστημα διανομής (National Grid) λειτουργεί με εφεδρική ισχύ 20% πλέον της προβλεπόμενης αιχμής ζήτησης. Όσο το ποσοστό της αιολικά παραγόμενης ενέργειας είναι μικρό (μόλις 1.3% το 2008), η εφεδρική αυτή ισχύς μπορεί να αντιμετωπίσει τη μεταβλητότητα της αιολικής ενέργειας. Όσο όμως το ποσοστό αυξάνεται (ο στόχος είναι να φτάσει στο 20%) θα χρειαστεί επιπλέον εφεδρική ισχύς αποκλειστικά για την υποστήριξη της αιολικής παραγωγής! Θα χρειαστεί δηλαδή να κατασκευαστούν νέοι θερμικοί σταθμοί που θα λειτουργούν αρκετά χαμηλότερα από τη μέγιστη ισχύ τους, με ότι συνεπάγεται αυτό σε μείωση της οικονομικής και περιβαλλοντικής αποδοτικότητας.

4) Εφ' όσον η αιολική ενέργεια θα μειώσει την εξάρτησή μας από τα ορυκτά καύσιμα, το κρίσιμο ερώτημα είναι: για κάθε 100 MW εγκατεστημένης αιολικής ισχύος πόσα MW θερμικής ισχύος μπορούν να καταργηθούν; Η απάντηση είναι κάπου μεταξύ 4 MW και 8 MW, σύμφωνα με τη γερμανική E.ON Netz! Τα συμπεράσματα δικά σας...

5) Σε ότι αφορά τα οικονομικά της αιολικής ενέργειας, αυτή αποτελεί ίσως το πιο γενναία επιδοτούμενο αγαθό στην ιστορία της ανθρωπότητας... Η ανάπτυξή της συντηρείται από τεράστιες επιδοτήσεις και από την υποχρέωση του συστήματος διανομής να αγοράζει από τους παραγωγούς όση ενέργεια εκείνοι τους δίνουν σε  μια καθορισμένη τιμή (3-4 φορές πάνω από την τρέχουσα!) και για ένα καθορισμένο διάστημα. Για την παραγόμενη ενέγεια εκδίδονται πιστοποιητικά (renewables obligation certificates), τα οποία είναι αποσυνδεδεμένα από την ενέργεια. Δηλαδή, κυκλοφορούν στην ελεύθερη αγορά και ένας διανομέας μπορεί να αγοράσει τα πιστοποιητικά αυτά χωρίς να έχει αγοράσει την αντίστοιχη ενέργεια! Τζόγος και σπέκουλα δηλαδή... Χωρίς την αντίστοιχη υποχρέωση (renewables obligation), κανένας δε θα αγόραζε την αιολική ενέργεια.

6) Υποτίθεται ότι η αιολική ενέργεια θα "αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή" μειώνοντας τις εκπομπές του CO2. Είναι καλή τουλάχιστο σε αυτό; Στο βιβλίο του Etherington, ενδεικτικά αναφέρεται πως αν επιτευχθεί ο -ήδη χαμένος- στόχος του 10% για το 2010, το CO2 που θα εξοικονομηθεί αντίστοιχεί στο λιγότερο από το μισό ενός μεσαίου καρβουνοκίνητου σταθμού παραγωγής (υπάρχουν 20 τέτοιοι στο Ηνωμένο Βασίλειο) και σε λιγότερο από 0.0004 των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών! Επιπλέον, στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται εύκολα σε πεδινές κυρίως περιοχές, εκτιμάται ότι χρειάζεται πάνω από 1-1.5 έτος αδιάλειπτης λειτουργίας των γεννητριών για να αντισταθμιστεί το CO2 που αντιστοιχεί στην κατασκευή και τοποθέτησή τους. Στην Ελλάδα, όπου η κατασκευή γίνεται σε βραχώδη βουνά με τεράστιο ενεργειακό κόστος (βλ. φωτογραφίες από το Ορθολίθι), το αντίστοιχο χρονικό διάστημα υπολογίζεται να είναι κατά πολύ μεγαλύτερο.

Μέσα στον πανικό της "κλιματικής αλλαγής" τείνει να επιβληθεί το δόγμα "ανανεώσιμες πηγές με κάθε κόστος", συντηρώντας μια τεράστια μηχανή χρήματος με επιδοτήσεις χωρίς προηγούμενο, και με τους επικριτές του δόγματος να στιγματίζονται ως "αρνητές της κλιματικής αλλαγής". Την ίδια στιγμή μάλιστα που η αιολική βιομηχανία επιδοτείται αδρά για κάτι καταφανώς μη αποτελεσματικό -τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά- άλλες κοινωφελείς υπηρεσίες (όπως δημόσια υγεία, παιδεία και μεταφορές) στιγματίζονται ως αναποτελεσματικές, στερούνται τα ήδη περιορισμένα κονδύλια που λαμβάνουν στο όνομα της οικονομικής κρίσης και οδεύουν προς ιδιωτικοποιήσεις.

Το βιβλίο του Etherington αξίζει να διαβαστεί και να μεταφραστεί στα ελληνικά, καθώς η αιολική ενέργεια κάνει δυναμικά και στην Ελλάδα την εμφάνισή της, με τη λέξη "πάρκο" να χρυσώνει το χάπι του "αιολικού". Προς το παρόν, λόγω έλλειψης σοβαρής επιστημονικής ενημέρωσης, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών περιορίζονται στο "ναι στην αιολική ενέργεια αλλά όχι εδώ, αλλού!", με αποτέλεσμα οι διαφωνούντες να στιγματίζονται ως τοπικιστές. Το οικολογικό κίνημα πρέπει να εξετάσει σοβαρά την υϊοθέτηση της κριτικής του Etherington και να καλύψει το κενό ενημέρωσης που υπάρχει.