Τα "γκέτο" της Αθήνας και ο επερχόμενος "εξευγενισμός"

Πρόσφατα διάβασα στην Ελευθεροτυπία ένα άρθρο με τίτλο "Παιχνίδια κερδοσκόπων στα γκέτο της Αθήνας" (το πλήρες άρθρο εδώ, στο φύλλο της 31-10-2010). Το άρθρο αναφέρεται στα κυκλώματα Real Estate που πιθανώς εμπλέκονται στη γκετοποίηση περιοχών του κέντρου της πόλης επιδιώκοντας κέρδη από τη μείωση της αξίας των κατοικιών. Αντιγράφοντας από το άρθρο:

Τον Οκτώβριο του 2009 καταγγέλθηκε στο συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων από την παράταξη «Η Αθήνα αλλάζει» του Κώστα Σκανδαλίδη ότι: «Επί της οδού Κνωσού (κάθετος της Αχαρνών) και τριγύρω έχει επισημανθεί από τους κατοίκους και έχει και από εμάς διαπιστωθεί ως κινητικότητα, δεν μπορούμε αλλιώς να το τεκμηριώσουμε, η λειτουργία κυκλώματος -φαντάζομαι ότι και αλλού συμβαίνει αυτό, σε συνεργασία Real Estate- που πάνε και παίρνουν αντί πινακίου φακής από τους κατοίκους που αγανακτισμένοι από αυτά που έχουν δημιουργηθεί με τις συμπεριφορές ημεδαπών και αλλοδαπών οι οποίοι εμπλέκονται σε εγκληματικές ενέργειες ή που στοιβάζονται όπως στοιβάζονται. Υποβαθμισμένων των περιοχών, πέφτουν οι τιμές. Πάνε, λοιπόν, αυτά τα κυκλώματα, αγοράζουν αντί πινακίου φακής και εκμεταλλευόμενοι την προοπτική αναπλάσεων από τον Δήμο ή παρεμβάσεων από την πολιτεία, χρησιμοποιούν αυτά που αγοράζουν ως χώρους ενοικίασης, κυρίως σε ατυχείς αλλοδαπούς με το κεφάλι κι έτσι συνεχίζεται και επαυξάνεται η κατάσταση την οποία έχουμε επισημάνει. Σκοπός του είναι όταν αναπλαστεί η περιοχή, να επαναπουλήσουν αυτά που αγόρασαν πάμφθηνα, πανάκριβα»...
Χαρακτηριστική η περίπτωση γωνιακής πολυκατοικίας στην πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα όπου κάθε διαμέρισμα ενοικιάζεται αντί 650 ευρώ από τον έλληνα ιδιοκτήτη! Η πολυκατοικία έχει 4 ορόφους. Σε κάθε όροφο αναλογεί ένα τεσσάρι και γύρω στους 20 ενοίκους αφγανικής καταγωγής. 

 
Ο όρος "εξευγενισμός" αποτελεί απόδοση στα ελληνικά του "gentrification", όρου που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από την κοινωνιολόγο Ruth Glass για να περιγράψει την κοινωνική μεταβολή που επήλθε στην πρώην εργατική συνοικία Islington του Λονδίνου. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε περιοχές όπου η αγοραία αξία των ακινήτων είναι πολύ χαμηλή, καθιστώντας τα ακίνητα αυτά στόχο του κεφαλαίου (Real Estate και κατασκευαστικού) για μαζική εξαγορά, ανάπλαση και πώληση ή ενοικίαση σε σημαντικά υψηλότερες τιμές αποκομίζοντας τεράστια κέρδη. Συνήθως πρόκειται για ακίνητα σε κεντρικές περιοχές των πόλεων, με εύκολη πρόσβαση στους χώρους εργασίας και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Το αγοραστικό κοινό των νέων "εξευγενισμένων" περιοχών ανήκει κυρίως στη μεσαία και ανώτερη οικονομικά τάξη, ενώ σε αυτό συμπεριλαμβάνονται και εκείνοι τους οποίους οι Γάλλοι ονομάζουν "μποέμ αστούς" (bourgeois bohemes ή bobos).

Στο άρθρο της Ελευθεροτυπίας, αναφέρεται και μία εργασία με τίτλο "Το φαινόμενο του Εξευγενισμού (gentrification) κεντρικών περιοχών των πόλεων" των Ο. Αθανασόπουλου και Μ. Καραβά. Την εργασία αυτή την αναζήτησα στο διαδίκτυο και τη βρήκα εδώ. Πρόκειται για μια σύντομη αλλά πολύ εμπεριστατωμένη και περιεκτική μελέτη φοιτητών της αρχιτεκτονικής και πιστεύω πως αξίζει να διαβαστεί από όποιον θέλει να εμβαθύνει στο φαινόμενο του "εξευγενισμού". Το ζήτημα θα γίνει επίκαιρο στην Αθήνα καθώς οι αξίες των κατοικιών σε αρκετές περιοχές φαίνεται πως πλησιάζουν στο ελάχιστο δυνατό ενώ είναι πλέον έκδηλη η πρόθεση της πολιτείας να προχωρήσει σε αναπλάσεις στο κέντρο της Αθήνας. Πάντως, η ανάμνηση της εποχής της Ολυμπιάδας (και 1-2 χρόνια μετά από αυτή), όπου δεν υπήρχαν "άβατα" στην Αθήνα όπως υπάρχουν τώρα (το θυμάμαι πολύ καλά, έμενα στο κέντρο τότε), δημιουργεί εύλογες απορίες για το κατά πόσο αυτή η γκετοποίηση ολόκληρων περιοχών της πόλης είναι τυχαίο γεγονός και δε σχετίζεται με τη δράση κάποιου λόμπυ του Real Estate...