Ο βιομηχανικός μας πολιτισμός στηρίζεται σχεδόν εξ΄ολοκλήρου σε ενεργειακούς πόρους οι οποίοι είναι πεπερασμένοι (πετρέλαιο, φυσικό αέριο κλπ) και οι οποίοι πρόκειται αναπόφευκτα να εξαντληθούν. Πως θα μοιάζει ο πολιτισμός μας μετά από την εξάντληση των ορυκτών καυσίμων; Σίγουρα θα είναι ένας πολιτισμός όπου ο πληθυσμός θα είναι μικρότερος, θα καταναλώνουμε λιγότερο, θα μετακινούμαστε λιγότερο. Θα είναι ένας πολιτισμός βασισμένος περισσότερο στην τοπικότητα, όπως οι προβιομηχανικές κοινωνίες. Πως θα γίνει όμως η μετάβαση σε έναν τέτοιο νέο πολιτισμό; Θα είναι ο πολιτισμός των επιζώντων μετά από μία τεράστια κρίση ή θα συνειδητοποιήσουμε εγκαίρως την κατάσταση και θα οδεύσουμε σε αυτόν σταδιακά μέσω της παγκόσμιας συνεργασίας;
Τι είναι το "peak oil";
Ως peak oil εννοούμε τη χρονική στιγμή εκείνη όπου ο ρυθμός εξαγωγής του πετρελαίου είναι ο μέγιστος δυνατός. Πέρα από τη στιγμή αυτή ο ρυθμός εξαγωγής του πετρελαίου μειώνεται. Η μείωση αυτή, σε συνδυασμό με την εκθετική αύξηση της ζήτησης για το πετρέλαιο θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε μια μεγάλη ενεργειακή και πολιτική κρίση. Η έννοια του peak oil εισήχθη τη δεκαετία του 1950 από το γεωλόγο M. Hubbert. Ο Hubbert, χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα, προέβλεψε την κορύφωση της παραγωγής πετρελαίου και τη συνεπακόλουθη πετρελαϊκή κρίση των αρχών της δεκαετίας του '70. Σύμφωνα με το μοντέλο του Hubbert, o ρυθμός παραγωγής ακολουθεί στο χρόνο μια σχεδόν συμμετρική κατανομή η οποία ονομάζεται λογιστική κατανομή. Η κορυφή της κατανομής ορίζει τη χρονική στιγμή του peak oil. Τι θα συμβεί όμως στις κοινωνίες μας όταν έρθει αυτή η στιγμή;
Το παράδειγμα της Κούβας
Η Κούβα είναι το καλύτερο παράδειγμα, καθώς υπέστη τις συνέπειες ενός τεχνητού peak oil στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης η Κούβα στερήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών της σε πετρέλαιο και παράγωγά του. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον οικονομικό αποκλεισμό της χώρας, ο οποίος μάλιστα το 1992 έγινε αυστηρότερος, οδήγησε σε μια κατάσταση σχεδόν λιμού. Καθώς οι εισαγωγές τροφίμων μειώθηκαν κατά 80% και δεν υπήρχε το απαραίτητο πετρέλαιο για την εγχώρια παραγωγή, κατέστη επιτακτική η ανάγκη να οικοδομηθεί ένα νέο μοντέλο παραγωγής. Μετά από μια σκληρή περίοδο διάρκειας αρκετών ετών, η χώρα κατάφερε να μεταβεί σε μια κατάσταση ισορροπίας πολύ διαφορετική από την προ του 1990. Το ντοκυμαντέρ "The Power of Community – How Cuba Survived Peak Oil" (δες εδώ και εδώ) περιγράφει ακριβώς τη μετάβαση αυτή που συντελέστηκε κατά τη δεκαετία του 1990 στους τομείς της αγροτικής παραγωγής, των μεταφορών, της κατοικίας και της ενέργειας. Αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ αυτό μπορεί κανείς να βρει στο YouTube.
Το trailer
Απόσπασμα 1
Απόσπασμα 2
Αξίζει επίσης να παρακολουθήσει κανείς στο YouTube την ομιλία του Pat Murphy, "Beyond Sustainability: Surviving Peak Oil" (μέρος 1, μέρος 2, μέρος 3, μέρος 4).
Μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Κούβας;
Η Κούβα, λόγω των διεθνών συνθηκών, βρέθηκε σε μια δύσκολη θέση, στην οποία πιθανότατα θα βρεθούμε κι εμείς μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Με τους παρόντες όμως πολιτικούς και οικονομικούς συσχετισμούς, το θεωρώ σχεδόν απίθανο να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε την κρίση αναίμακτα. Μέσα στην ατυχία της, η Κούβα είχε την τύχη να κυβερνάται από ένα καθεστώς όπου η κυβέρνηση έχει την πλήρη εξουσία και όπου υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός στην οικονομία. Δε είναι καθόλου πρόθεσή μου να εκθειάσω το καθεστώς της Κούβας, αλλά πιστεύω ότι η διέξοδος από την κρίση του peak oil μόνο μέσω μιας κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας μπορεί να βρεθεί. Αλλιώς η σύγκρουση συμφερόντων θα είναι τόσο μεγάλη που δε θα τη βγάλουμε αναίμακτα...
Από την ιστορία της Κούβας βγαίνει και ένα άλλο δίδαγμα, το οποίο δεν έχει σχέση με το peak oil και το οποίο αφορά την Ελλάδα. Αυτό είναι ότι μια χώρα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν αυτάρκης ή τουλάχιστο να έχει ένα σχέδιο ανάγκης για την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων. Αυτό μας αφορά, καθώς τις τελευταίες δεκαετίες η Ελλάδα είναι όλο και λιγότερο αυτάρκης, με την οικονομία μας να στρέφεται στις υπηρεσίες και στον ιδιαίτερα ευάλωτο κλάδο του τουρισμού. Και το είδος του τουρισμού που "πουλάμε" στην Ελλάδα είναι βασισμένο απόλυτα στο φθηνό πετρέλαιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου