Συσκευές εξοικονόμησης ρεύματος: πραγματικότητα ή απάτη;

Πριν από λίγες μέρες πέτυχα στην τηλεόραση, σε κάποιο από τα πολλά μικρά κανάλια που βλέπουμε στην Αθήνα, μια διαφήμιση για μία συσκευή που υποτίθεται ότι κάνει εξοικονόμηση ενέργειας μειώνοντας δραστικά το λογαριασμό της ΔΕΗ. Κάπου θα τη έχετε πετύχει τη διαφήμιση οι περισσότεροι και δε θα κατονομάσω το προϊόν. Κάνοντας μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο βρήκα αρκετά παρόμοια προϊόντα που κυκλοφορούν διεθνώς. Στη συγκεκριμένη διαφήμιση μάλιστα, παρουσιάζονταν και ένα βιντεάκι όπου μια συσκευή, όταν λειτουργούσε συνδεδεμένη με το "μαγικό" κουτάκι, τραβούσε το μισό σχεδόν ρεύμα! Πολύ θα ήθελα να πάρω μια τέτοια συσκευή, να τη συνδέσω στο σπίτι, να μετρήσω την εξοικονόμηση που προσφέρει με το ΣΩΣΤΟ τρόπο, να γυρίσω ένα σχετικό βιντεάκι και να το ανεβάσω στο διαδίκτυο. Δεν το κάνω όμως, γιατί τα λεφτά είναι πολλά για να τα πετάξει κανείς έτσι... Και είναι πράγματι πεταμένα λεφτά για τους λόγους που εξηγώ παρακάτω, όσο πιο απλά γίνεται.

1) Η ισχύς που παρέχεται από το δίκτυο στις συσκευές, κατά ένα ποσοστό "καταναλώνεται" στις συσκευές (ενεργός ισχύς, ΕΙ) και κατά ένα άλλο ποσοστό επιστρέφει αχρησιμοποίηση στο δίκτυο (αεργός ισχύς, ΑΙ). Το άθροισμα ενεργού και αεργού ισχύος ονομάζεται φαινόμενη ισχύς (ΦΙ). Δηλαδή:

    ΦΙ = ΑΙ + ΕΙ

Αυτά για την ονοματολογία...

2) Η ΔΕΗ ουσιαστικά μας παρέχει τη φαινόμενη ισχύ. Εμείς στις συσκευές μας βλέπουμε την ενεργό ισχύ. Όσο πιο κοντά είναι η ενεργός ισχύς στη φαινόμενη ισχύ, τόσο πιο αποδοτικά λειτουργούν οι συσκευές μας. Το πηλίκο της ενεργού ισχύος προς τη φαινόμενη ισχύ ονομάζεται συντελεστής ισχύος. Για λόγους που δε θα μας απασχολήσουν, συμβολίζεται με συνφ, δηλαδή:

    συνφ = ΕΙ/ΦΙ .

Αν κοιτάξετε προσεκτικά το λογαρισμό της ΔΕΗ, θα δείτε ότι κάπου αναγράφεται "συντελεστής ισχύος =1". Το 1 είναι η μέγιστη και πιο επιθυμητή τιμή του συνφ. Καταλαβαίνουμε πως όσο μεγαλύτερο είναι το συνφ, τόσο το καλύτερο. Για ποιόν όμως;

3) Μεγάλο συνφ είναι καλό για το περιβάλλον (αποδοτική λειτουργία συσκευών), για τη ΔΕΗ (λιγότερες απώλειες στη διανομή) αλλά όχι για την τσέπη μας. Ο λόγος είναι ο εξής: οι μετρητές που έχουν οι οικιακοί καταναλωτές μετρούν την ενεργό ισχύ και όχι τη φαινόμενη! Επομένως, οποιαδήποτε βελτίωση του συνφ, δε θα επηρεάσει το λογαριασμό μας! Το να έχουμε μικρό συνφ, δε συμφέρει τη ΔΕΗ. Σε μεγάλους μάλιστα καταναλωτές, η ΔΕΗ μετράει το συνφ και επιβάλλει τη διόρθωση του. Σε οικιακούς όμως καταναλωτές δε συμβαίνει κάτι τέτοιο.

4) Τι κάνει το συνφ να γίνεται μικρό; Με απλά λόγια, συσκευές οι οποίες μειώνουν το συνφ είναι εκείνες που έχουν μέσα τους κάποιοι είδους πηνίο (πχ συσκευές με κινητήρες όπως αερόθερμα, πλυντήριο, κλιματιστικό) ή εκείνες που μεταβάλλουν την κυματομορφή του ρεύματος, όπως λαμπτήρες νέον ή μετασχηματιστές.

5) Για να "διορθώσει" το συνφ στην επιθυμητή τιμή του, η "μαγική" συσκευή έχει μέσα πυκνωτές οι οποίοι "αντισταθμίζουν" τη δράση του "κακού" πηνίου. Δεν αμφισβητώ ότι η συσκευή μπορεί να διορθώνει το συνφ. Μπορεί κάλλιστα να το διορθώνει, κάτι τέτοιο όμως δεν είναι απαραίτητο για τους οικιακούς καταναλωτές.

6) Στα περισσότερα σπίτια, το συνφ είναι πολύ κοντά στην τιμή 1, με τιμές συνήθως πάνω από 0,9. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι οι περισσότερες συσκευές που μειώνουν το συνφ, έχουν ενσωματωμένες διατάξεις στο εσωτερικό τους που αντισταθμίζουν τη μείωση αυτή. Αλλά και να μην τις έχουν, δε χάνει η τσέπη μας! Η ΔΕΗ και το περιβάλλον χάνουν!

7) Το βιντεάκι που δείχνει τη συσκευή να τραβάει το μισό ρεύμα όταν συνδεθεί στο "μαγικό" κουτάκι είναι εντελώς παραπλανητικό. Ακόμη κι ένας μαθητής λυκείου ξέρει πως για να μετρήσουμε την ισχύ δεν αρκεί μόνο να γνωρίζουμε το ρεύμα! Δε χρειαζόμαστε αμπερόμετρο αλλά βατόμετρο! Αρκέτά τέτοια βιντεάκια μπορεί κανείς να βρει και στο YouTube.



8) Είναι όμως δυνατό να τραβάει μια συσκευή το μισό ρεύμα αν συνδεθεί με ένα τέτοιο κουτάκι; Είναι, αν η συσκευή έχει συνφ=0,5 αλλά δε μας αφορά γιατί αφ' ενός καμμία συσκευή του εμπορίου δεν έχει τόσο χαμηλό συνφ και αφ' ετέρου η ΔΕΗ δε μας χρεώνει για το χαμηλό συνφ.

9) Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε για να μετρήσουμε σωστά αν μια τέτοια συσκευή εξοικονομεί πράγματι ενέργεια; Ο σωστός τρόπος είναι ο εξής:

• Ανάβουμε αρκετές από τις συσκευές του σπιτιού αλλά όχι εκείνες που λειτουργούν διακοπτόμενα, όπως το ψυγείο.
•  Πηγαίνουμε στο μετρητή μας (ο αριθμός του αναφράφεται στο λογαριασμό) και μετράμε πόσο χρόνο χρειάζεται ο μετρητής για μια πλήρη περιστροφή.
• Συνδέουμε το μαγικό κουτάκι σε μια πρίζα, πηγαίνουμε ξανά στο μετρητή και μετράμε ξανά το χρόνο που χρειάζεται ο μετρητής για μια πλήρη περιστροφή.
• Συγκρίνουμε τους δύο χρόνους. Αν ο δεύτερος είναι μεγαλύτερος από τον πρώτο, τότε έχουμε πράγματι εξοικονόμηση.
•  Αυτός είναι ο σωστός τρόπος να μετρηθεί τυχόν εξοικονόμηση αλλά δεν τον δείχνει κανένα βιντεάκι.

10) Αν και κατά βάση οι συσκευές αυτές είναι άχρηστες για εξοικονόμηση ενέργειας, έχουν μια κάποια χρησιμότητα: οι πυκνωτές που περιέχουν αποθηκεύουν ενέργεια και εξομαλύνουν αιχμές και βυθίσεις τάσης, προστατεύοντας έτσι τις συσκευές. Κάτι τέτοιο όμως μπορεί να το καταφέρει κανείς και με απλές πρίζες ασφαλείας που κοστίζουν το 1/4 μιας συσκευής "εξοικονόμησης".