Κυριακή, Δεκεμβρίου 30, 2012

Πειράματα με ένα GPS, μέρος Ι: ακρίβεια και μέσες τιμές

Στις πλαγιές της Πεντέλης σε υψόμετρο περίπου 700 μ υπάρχει ένας δρόμος που από την κατασκευή του στα τέλη της δεκαετίας του '70 τον ακολουθεί μια φήμη: σε κάποιο τμήμα του μήκους περίπου 100 μέτρων κι ενώ φαίνεται να είναι ανηφορικός, τα οχήματα συμπεριφέρονται ως να ήταν κατηφορικός. Στην ανάρτηση αυτή δε θα αναφερθώ στο συγκεκριμένο φαινόμενο (περισσότερα σε μελλοντικές αναρτήσεις) αλλά θέλοντας να βρω έναν τρόπο να επαληθεύσω ή όχι πειραματικά το φαινόμενο, προέκυψε ένα ερώτημα σχετικά με το κατά πόσο μπορεί κανείς να αυξήσει την ακρίβεια ενός απλού πεζοπορικού GPS παίρνοντας πολλαπλές μετρήσεις.

 Η διαφορά υψομέτρου μεταξύ της αρχής και του τέλους της "ανηφόρας" πρέπει να είναι γύρω στα 4 μέτρα, δηλαδή όση και η μέγιστη δυνατή ακρίβεια ενός πεζοπορικού GPS. Έτσι μετρώντας απλώς μια φορά το υψόμετρο στην αρχή και άλλη μία στο τέλος δε θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ασφαλές συμπέρασμα για το αν ο δρόμος είναι ανηφορικός ή κατηφορικός. Για να καταλήξω σε ένα πιο ασφαλές συμπέρασμα σκέφτηκα (αφελώς όπως θα δούμε στη συνέχεια) να κάνω το εξής απλοϊκό πείραμα. Πηγαίνω αρχικά στο ξεκίνημα της "ανηφόρας" και παίρνω πολλές μετρήσεις του υψομέτρου με το GPS μου (πχ 10 μετρήσεις) και υπολογίζω μια μέση τιμή και ένα σφάλμα. Μετά πηγαίνω στο τέλος και με πολλαπλές μετρήσεις υπολογίζω κι εκεί μια μέση τιμή και ένα σφάλμα. Αν οι μέσες τιμές απέχουν λιγότερο από το άθροισμα των σφαλμάτων τους, τότε θα μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα για την κλίση του δρόμου, αν και πάλι όχι απολύτως βέβαιο. Το απλό αυτό πείραμα προϋποθέτει ότι αυξάνοντας τον αριθμό των μετρήσεων που παίρνουμε, μπορούμε να αυξήσουμε την ακρίβεια. Πίσω από αυτό -για τους πιο μαθηματικά σκεπτόμενους αναγνώστες- βρίσκεται η υπόθεση ότι οι μετρήσεις που παίρνουμε με το GPS ακολουθούν κάποια κατανομή πιθανότητας (πχ γκαουσιανή) με μια συγκεκριμένη μέση τιμή.

 Πριν ξεκινήσω για την Πεντέλη με το ποδήλατο και το GPS και πέσω με τα μούτρα στις μετρήσεις, θέλησα να ελέγξω στο σπίτι μου την υπόθεση ότι παίρνοντας πολλές μετρήσεις αυξάνουμε την ακρίβεια. Έτσι έκανα αρχικά το εξής πείραμα: έθεσα σε λειτουργία το GPS (ένα απλό πεζοπορικό Garmin Dakota 10), το ρύθμισα να παίρνει μετρήσεις κάθε 5 δευτερόλεπτά και το άφησα στο μπαλκόνι για περίπου 50 λεπτά. Εκεί, η λήψη δεν ήταν πολύ καλή και λάμβανε από 3-4 δορυφόρους με ακρίβεια 20-25 μέτρα. Το αρχείο XML που προκύπτει από τις μετρήσεις μπορεί κανείς να το μετατρέψει εύκολα σε απλό κείμενο (πχ με το GPS Visualizer ή το GPSBABEL) και στη συνέχεια να εισάγει τα δεδομένα σε ένα πρόγραμμα ανάλυσης όπως το Origin, το Gnuplot ή το SPSS. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων γεωγραφικού πλάτους (latitude), γεωγραφικού μήκους (longitude) και υψομέτρου (altitude) φαίνονται με την αυτή σειρά στα ακόλουθα σχήματα.

Από τα σχήματα, και ειδικά από το τελευταίο, καθίσταται προφανές ότι η λήψη πολλαπλών μετρήσεων σε ένα μικρό χρονικό διάστημα δε μπορεί να δώσει αξιόπιστα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, σε ότι αφορά το υψόμετρο, τα πρώτα 7 λεπτά, οι μετρήσεις διαφέρουν πολύ λίγο, στη συνέχεια όμως εμφανίζονται μεγάλες διακυμάνσεις οι οποίες εκδηλώνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα: σε 4 λεπτά το υψόμετρο αυξάνεται κατά 4 μέτρα, και στη συνέχεια για ένα διάστημα 30 λεπτών έχουμε μια διαρκή μείωση των 14 μέτρων συνολικά κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, οι μετρήσεις παρουσιάζουν συστηματικές διακυμάνσεις μεγάλης χρονικής κλίμακας και δεν ακολουθούν μια κατανομή με σταθερή μέση τιμή όπως είχα αφελώς αρχικά υποθέσει. Για τις μετρήσεις αυτές του υψομέτρου η μέση τιμή είναι 237.32983 και η τυπική απόκλιση 4.39812. Όμως η μέση τιμή παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις στο χρόνο και εξαρτάται έντονα από το χρονικό διάστημα το οποίο λαμβάνουμε υπόψη. Στο ακόλουθο σχήμα φαίνεται μαζί με το υψόμετρο και η μέση τιμή του σα συνάρτηση του χρόνου, δηλαδή το ολοκλήρωμα:
Και από το παραπάνω σχήμα φαίνεται καθαρά ότι η μέση τιμή παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις και δε δείχνει (τουλάχιστο για το χρονικό διάστημα αυτό) να συγκλίνει σε μια μέση τιμή. Δε μπορούμε λοιπόν να εκτιμήσουμε με ακρίβεια το υψόμετρο, εκτός κι αν θέλουμε (και μπορούμε) να παίρνουμε μετρήσεις για ημέρες.

Το επόμενο που ερώτημα που ήρθε στο μυαλό μου είναι: τι θα γίνει αν αυξήσουμε το χρόνο καταγραφής; Έτσι, άδειασα όλα τα προηγούμενα δεδομένα του GPS και το άφησα να καταγράφει στο ίδιο σημείο για περισσότερο από 2 ώρες. Τα αποτελέσματα για το υψόμετρο, μαζί με τη μέση τιμή τους, σα συνάρτηση του χρόνου φαίνονται στο ακόλουθο σχήμα:
 Εδώ, εκτός από τη συνεχή μεταβολή της μέσης τιμής, η οποία και πάλι δε δείχνει να συγκλίνει κάπου (τουλάχιστο γι΄ αυτό το χρονικό διάστημα), έχουμε και μια πολύ μεγάλη και απότομη μεταβολή. Αυτή πιθανότατα οφείλεται στο ότι ο δεκτης έχασε τη λήψη από κάποιο δορυφόρο και βρήκε κάποιον άλλο. Για τα δεδομένα αυτά η μέση τιμή είναι 228.18243 με τυπική απόκλιση 8.71644. Παρότι θεωρήσαμε μεγαλύτερο χρόνο από το πρώτο πείραμα, η μέση τιμή μας διαφέρει κατά 10 ολόκληρα μέτρα (μιλάμε πάντα για το ίδιο σημείο στο μπαλκόνι) ενώ η τυπική απόκλιση είναι σχεδόν διπλάσια! Και πάλι λοιπόν βλέπουμε ότι η αύξηση του χρόνου παρατήρησης δε μπορεί να μας οδηγήσει σε συγκεκριμενα συμπεράσματα.

Το επόμενο, και τελευταίο, πείραμα που σκέφτηκα είναι το εξής: να αυξήσω ακόμα περισσότερο το χρόνο παρατήρησης και ταυτόχρονα και την ακρίβεια τοποθετώντας το δέκτη σε σημείο με καλύτερη λήψη. Έτσι, καθάρισα πάλι όλα τα δεδομένα του GPS και το έβγαλα να διανυκτερεύσει στην ταράτσα. Εκεί η λήψη ήταν πολύ καλύτερη από ότι στο μπαλκόνι και η ακρίβεια ήταν η μέγιστη δυνατή για τη συσκευή: 4 με 5 μέτρα. Ας εστιάσουμε στο υψόμετρο, του οποίου η γραφική παράσταση (μαζί με τη μέση τιμή) φαίνεται στο ακόλουθο σχήμα.
Ακόμα και γι΄αυτό το χρονικό διάστημα των 11 ωρών, η μέση τιμή δε δείχνει να συγκλίνει κάπου, ενώ παρά την καλύτερη λήψη, υπάρχουν διακυμάνσεις της τάξης των 5 μέτρων σε χρονικές κλίμακες 1.5-2 ωρών. Επιπλέον, την πρώτη ώρα υπάρχει μια συνεχής αύξηση ακολουθούμενη από μια πτώση, κάτι που μας "χαλάει" από την αρχή τη μέση τιμή. Για τα δεδομένα αυτά η μέση τιμή είναι 220.22787 και η τυπική απόκλιση 3.78394. Η τελευταία, ως αναμένονταν, είναι αρκετά μικρότερη από εκείνη των πειραμάτων στο μπαλκόνι λόγω της αυξημένης ακρίβειας του GPS. Όμως, παρότι η ταράτσα είναι περίπου 10 μέτρα ψηλότερα από το μπαλκόνι, η μέση τιμή του υψομέτρου που υπολογίσαμε γι΄ αυτή είναι η χαμηλότερη και από τις τρεις!

Συμπέρασμα: αν θέλουμε να εκτιμήσουμε την (μικρή) υψομετρική διαφορά μεταξύ δύο σημείων, το να πάρουμε πολλαπλές μετρήσεις με το GPS δε μας οδηγεί σε κάποιο συμπέρασμα, ακόμα κι αν οι μετρήσεις είναι χιλιάδες και διαρκούν πολλές ώρες. Η "βαρυτική ανηφόρα" της Πεντέλης θα περιμένει να σκεφτούμε κάποια λιγότερο αφελή μέθοδο ή να μας βοηθήσει κάποιος τοπογράφος που διαθέτει GPS με ακρίβεια μικρότερη του μέτρου. Κάθε προσφορά βοήθειας δεκτή...

Τετάρτη, Δεκεμβρίου 19, 2012

Στα ίχνη του Αδριάνειου Υδραγωγείου: μέρος Ι, Χαλάνδρι

Πρίν από δύο περίπου χρόνια είχε πέσει στα χέρια μου ένα βιβλίο για την ύδρευση της αρχαίας Αθήνας (Η ύδρευσις των αρχαίων Αθηνών, Α. Παππάς, εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, 1999). Η ανάγνωσή του μου κίνησε την περιέργεια για να αναζητήσω στην πόλη ίχνη των αρχαίων υδραγωγείων, και ιδιαίτερα του Αδριάνειου Υδραγωγείου, το οποίο κατά σύμπτωση περνά κάτω από το οικοδομικό τετράγωνο όπου έμενα παλαιότερα όσο και κάτω από τον τωρινό χώρο εργασίας μου. Ξεκίνησα λοιπόν μια αναζήτηση και καταγραφή όσων επίγειων ιχνών του έχουν απομείνει σε δημόσιους και ανοιχτούς ιδιωτικούς χώρους. Η αναζήτηση έγινε τμηματικά, και εδώ περιγράφω το πρώτο της τμήμα, από τα όρια Νέου Ψυχικού - Χαλανδρίου (οδός Αποστολοπούλου) ως τη λεωφόρο Κηφισίας στο ύψος του "Υγεία". Τα υπόλοιπα τμήματα της αναζήτησής μου είναι τα εξής: περιοχή Αμαρουσίου (ΟΑΚΑ - κτίρια ΑΣΠΑΙΤΕ), περιοχή Ηρακλείου - Μεταμόρφωσης και περιοχή Ολυμπιακού Χωριού.

Πριν περιγράψω τα ευρήματα (11 σημεία στην περιοχή του Χαλανδρίου) ας δούμε μερικά εισαγωγικά στοιχεία για το τι είναι το Αδριάνειο Υδραγωγείο, πότε και πως κατασκευάστηκε και ποιό σκοπό εξυπηρετούσε. Το Αδριάνειο Υδραγωγείο κατασκευάστηκε με εντολή του αυτοκράτορα Αδριανού τον 2ο αι. μ.Χ (μεταξύ 134 και 140 μ.Χ.) για να ικανοποιήσει τις αυξημένες ανάγκες υδροδότησης της πόλης, και ιδιαίτερα της επέκτασης της πόλης προς τα ανατολικά. Η νέα συνοικία της πόλης βρίσκονταν μεταξύ της σημερινής Βουλής και του Καλλιμάρμαρου, περιλάμβανε το χώρο του Ζαππείου και κατοικούνταν από εύπορους ρωμαίους οι οποίοι ήθελαν τρεχούμενο νερό στα σπίτια τους. Το κύριο τμήμα του υδραγωγείου είναι μια μεγάλη σήραγγα μήκους περίπου 25 χλμ που ξεκινά από τους πρόποδες της Πάρνηθας και μετέφερε νερό από τις εκεί πηγές στην Αθήνα. Η κατάληξη του υδραγωγείου ήταν η Αδριάνεια Δεξαμενή, που βρίσκονταν στη σημερινή πλατεία Δεξαμενής στους πρόποδες του Λυκαβηττού. Το υδραγωγείο ήταν εξ΄ολοκλήρου υπόγειο και κατασκευάστηκε με τη μέθοδο που φαίνεται στην επόμενη εικόνα: σκάβονταν κατακόρυφα φρέατα ανά 30-40 μέτρα και οι εργάτες έσκαβαν σχεδόν οριζόντια εκατέρωθεν κάθε φρέατος. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής της σήραγγας, τα φρέατα διατηρήθηκαν και επενδύθηκαν με λιθοδομή ώστα να χρησιμεύσουν στον καθαρισμό και τη συντήρηση του υδραγωγείου. Τα φρέατα αυτά είναι και το μοναδικό επίγειο ίχνος του Αδριάνειου Υδραγωγείου και είναι ακόμα ορατά σε πολλά σημεία της πόλης.
Ο τρόπος κατασκευής του Αδριάνειου Υδραγωγείου (από το ένθετο "7 ημέρες" της εφημερίδας Καθημερινή, άρθρο του καθ. Ε. Κορρέ, 24/3/2002).
Εκτός από το κύριο τμήμα του, το Αδριάνειο περιλάμβανε πολλά δευτερεύοντα υδραγωγεία που συγκέντρωναν νερό από άλλες πηγές. Τα μεγαλύτερα τέτοια υδραγωγεία είναι του Χαλανδρίου , του Κοκκιναρά, του Ψαλιδίου (συγκέντρωναν και τα τρία νερό από τους πρόποδες της Πεντέλης) και της Βαρυμπόμπης. Επιπλέον, υπήρχε και μια επέκταση προς την Πάρνηθα η οποία μετέφερε στο Αδριάνειο τα νερά της πηγής Κιθάρα.

Το Αδριάνειο Υδραγωγείο παραμελήθηκε κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας και λόγω έλλειψης συντήρησης σε πολλά σημεία έφραξε και ξεχάστηκε. Μετά την απελευθέρωση της πόλης το 1833, το Αδριάνειο Υδραγωγείο ανακαλύφθηκε, καταγράφηκε, συντηρήθηκε και αποτέλεσε την κύρια πηγή νερού για την Αθήνα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1930. Τότε ολοκληρώθηκε το φράγμα του Μαραθώνα και η σήραγγα του Μπογιατίου που έφερε το νερό του Μαραθώνα στην Αθήνα και το Αδριάνειο έπαψε να είναι η κύρια πηγή νερού της Αθήνας. Αφέθηκε χωρίς συντήρηση αλλά λειτουργούσε όμως συμπληρωματικά μέχρι και τη δεκαετία του 1940, δηλαδή περισσότερα από 1800 χρόνια από την κατασκευή του.

Στον παρακάτω χάρτη φαίνεται η όδευση του Αδριάνειου Υδραγωγείου καθώς και των κυριότερων από τα πολλά δευτερεύοντα υδραγωγεία.



Μπορείτε να κατεβάσετε το αρχείο kmz κάνοντας κλικ εδώ και να το ανοίξετε στο Google Earth.

Ας δούμε λοιπόν ποιά είναι τα επίγεια ίχνη του Αδριάνειου στο Χαλάνδρι, ξεκινώντας από την οδό Αποστολοπούλου, στα όρια Χαλανδρίου και Νέου Ψυχικού. Κατ' αρχάς αξίζει να σημειωθεί ότι στο μεγαλύτερό της μέρος, την όδευση μπορεί κανείς να τη μαντέψει κοιτώντας απλώς τις δορυφορικές φωτογραφίες του Google Earth. Ο λόγος είναι ότι στο μεγαλύτερο τμήμα του υδραγωγείου στο Χαλάνδρι υπήρχε δρόμος ακριβώς πάνω από αυτό, ακόμα κι όταν στην περιοχή δεν υπήρχε κανένας άλλος δρόμος. Στη συνέχεια η περιοχή οικοπεδοποιήθηκε και ρυμοτομήθηκε, υπάρχει όμως κάποιος δρόμος που δεν ακολουθεί το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής γύρω από αυτό. Ο δρόμος αυτός, παρότι δεν είναι συνεχής και διακόπτεται από ιδιοκτησίες, αντιστοιχεί στην όδευση του Αδριάνειου Υδραγωγείου!

Στην οδό Αποστολοπούλου, αμέσως μετά την οδό Αμυκλών, ο δρόμος φαρδαίνει και δείχνει να διακλαδίζεται με άλλο δρόμο αριστερά. Μεταξύ της Αποστολοπούλου και του άλλου δρόμου, υπάρχει μια νησίδα. Αυτή σηματοδοτεί την όδευση του Αδριάνειου. Ακολουθώντας τη νησίδα καταλήγουμε σε ένα ελεύθερο οικόπεδο. Η νοητή προέκταση της νησίδας καταλήγει σε μια κάθετη της Αποστολοπούλου, την οδό Επτανήσου. Εκεί βρίσκεται ένα παλιό κτίσμα, με ένα κλειστό "οινοπαντοπωλείο" στο ισόγειο και δίπλα βρίσκεται ένα μικρό οικοπεδάκι, που μέσα του μας περιμένει μια έκπληξη: ένα φρέαρ του Αδριάνειου! Αν η πόρτα είναι ανοιχτή, μπορούμε να περάσουμε μέσα από το οικοπεδάκι, και να συνεχίσουμε στην ίδια κατεύθυνση στην οδό Χαράς. Αν δεν είναι, κάνουμε το γύρο του τετραγώνου και συνεχίζουμε...
Το οικόπεδο με το πρώτο φρέαρ.
Το χαρακτηριστικό "οινοπαντοπωλείο".

Το φρέαρ από κοντά.
Η πίσω μεριά του οικοπέδου: συνεχίζουμε τη διαδρομή μας στην αδιέξοδη οδό Χαράς.
Η οδός Χαράς καταλήγει σε μια ιδιοκτησία, ένα γκρεμισμένο σπίτι στον αριθμό 15 της οδού Χίου. Σίγουρα το Αδριάνειο περνά μέσα από το οικόπεδο αυτό. Συνεχίζουμε "κυκλώνοντας" το οικοδομικό τετράγωνο από τα δεξιά (οδοί Χίου, Αποστολοπούλου, Λέσβου).
Χίου 15: γκρεμισμένο οίκημα στην όδευση του Αδριάνειου.
Δεν αργούμε να συναντήσουμε το δεύτερο φρέαρ στην είσοδο του ΑΒ Βασιλόπουλου κοντά στη συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως και Λευκάδος.
Το φρέαρ του "Βασιλόπουλου".
Κοντινό στο φρέαρ του "Βασιλόπουλου".
Βγαίνουμε στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως, και απέναντί μας είναι ένα μεγάλο κτίριο, η πρεσβεία της Ιαπωνίας. Στα δεξιά του κτιρίου, και πάνω σε μια τριγωνική νησίδα πρασίνου, συναντάμε το τρίτο φρέαρ.
Το φρέαρ στην Εθνικής Αντιστάσεως
Κοντινό στο φρέαρ της Εθνικής Αντιστάσεως
Έχει και αρίθμηση, είναι το 85ο μετρώντας από την Αθήνα.
Συνεχίζοντας στην ίδια κατεύθυνση, λίγο πιο κάτω, στη συμβολή Αργοναυτών και Κόδρου, σε μια τριγωνική νησίδα πρασίνου, υπάρχει παλιός αντλητικός μηχανισμός, ο οποίος πιθανώς να σχετίζεται με τα νερά του Αδριάνειου.
Παλιός αντλητικός μηχανισμός. Πιθανώς να σχετίζεται με το Αδριάνειο.
Ακολουθούμε την οδό Αργοναυτών, η οποία μετά από 160 μέτρα στενεύει πολύ, και περνά δίπλα από ένα άδειο οικόπεδο και κάποια ερειπωμένα κτίσματα. Γενικά, κατά μήκος του Αδριάνειου, υπάρχουν αρκετά άδεια οικόπεδα και πολύ περισσότερα εγκαταλειμμένα κτίσματα από ότι στη γύρω περιοχή. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στο ότι η οδός πάνω από το Αδριάνειο δεν ακολουθεί το ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής με αποτέλεσμα τα γύρω οικόπεδα να είναι μικρά ή και ασύμμετρα.
Η οδός Αργοναυτών στενεύει, δεξιά άδειο -προς το παρόν- οικόπεδο και ευθεία εγκαταλειμμένα κτίσματα.
Εγκαταλειμμένο κτίσμα "κλείνει" την οδό Αργοναυτών.
Μετά από 170 μ., ένα μάλλον εγκαταλειμμένο μικρό κτίσμα "κλείνει" την οδό Αργοναυτών. Δε μπόρεσα να δω κάποια ίχνη του Αδριάνειου μέσα στο οικόπεδο. Συνεχίζουμε ακολουθώντας την πρώτη παράλληλη από τα αριστερά, την οδό Φιλελλήνων, και μετά από 250 μ. περίπου, στη συμβολή Φιλελλήνων και Ναυαρίνου, συναντάμε μία έκπληξη: ένα φρέαρ του Αδριάνειου κλεισμένο κατά το ήμισυ μέσα σε μία μάντρα!
Φιλελλήνων και Ναυαρίνου: φρέαρ του Αδριάνειου κατά το ήμισυ μέσα από μάντρα.
Δίπλα από αυτό το "μισό" φρέαρ υπάρχει και η βάση μιας άλλης πιθανόν κι αυτής αρχαίας λίθινης κατασκευής.
Λίθινη κατασκευή δίπλα στο "μισό" φρέαρ.
Στην πρώτη παράλληλη της Ναυαρίνου, την Πύλου, μας περιμένει το επόμενο φρέαρ. Δεν είναι ακριβώς πάνω στο δρόμο, πρέπει να ακολουθήσουμε ένα μικρό κάθετο δρομάκι.
Το δρομάκι που μας οδηγεί στο επόμενο φρέαρ.
Το φρέαρ στο κέντρο.
Κοντινό πλάνο στο φρέαρ, είναι το νούμερο 101.
Δίπλα από το φρέαρ 101 ακόμα ένα εγκαταλειμμένο οίκημα.
Από το σημείο αυτό και για τα επόμενα 400 περίπου μέτρα, δεν υπάρχει κάποιο εμφανές ίχνος του Αδριάνειου. Οδεύουμε στην κατεύθυνσή του περνώντας τις κεντρικές οδούς Παπανικολή (κοντά στον κόμβο "Σίδερα"), Βασ. Κωνσταντίνου, και συναντάμε τα επόμενα φρέατα στην οδό Ελ Αλαμέιν. Κοντά στη συμβολή των οδών Ελ Αλαμέιν και Αιγαίου βρίσκεται η υπόγεια συμβολή του Αδριάνειου με το υδραγωγείου Χαλανδρίου που έφερνε νερά από την Πεντέλη. Εκεί υπήρχε μια επίσης υπόγεια κυκλική δεξαμενή, στο σημείο όπου τώρα υπάρχει ένα πάρκο. Στην οδό Ελ Αλαμέιν θα συναντήσουμε φρέατα σε 4 σημεία. Το πρώτο σημείο είναι κοντά στη δεξαμενή, όπου υπάρχει τριπλό (!) φρέαρ, πιθανώς λόγω συμβολής με άλλο δευτερεύον υδραγωγείο από τη Φιλοθέη. Από τα 3 φρέατα, το ένα είναι σε κακή κατάσταση.
Το κατεστραμμένο φρέαρ.
Το φρέαρ δίπλα στο κατεστραμμένο, τσιμεντωμένο το 1971.
Το τρίτο φρέαρ της τριάδας, εντελώς τσιμεντωμένο.
Μετά από 60 μέτρα, συναντάμε το επόμενο σημείο, όπου υπάρχουν δύο πολύ κοντινά φρέατα. Το ένα βρίσκεται μέσα στη νησίδα της οδού ενώ το δεύτερο και μικρότερο δίπλα σε μία μάντρα.
Το ένα μέλος της δυάδας, εντελώς τσιμεντωμένο στη νησίδα.
Το άλλο μέλος του ζεύγους, πάνω στη μάντρα σπιτιού.
Μετά από 35 μέτρα υπάρχει ακόμα ένα φρέαρ, τετραγωνικής διατομής, πολύ καλύτερα διατηρημένο από τα προηγούμενα, πάνω στη νησίδα της οδού.

Πολύ καλά διατηρημένο φρέαρ τετραγωνικής διατομής.
Μετά από 50 μέτρα, συναντάμε και το τελευταίο φρέαρ στα όρια του δήμου Χαλανδρίου. Είναι το πιο καλά διατηρημένο αλλά δεν φαίνεται. Είναι στο τελείωμα της νησίδας της οδού Ελ Αλαμέιν, πολύ καλά κρυμμένο μέσα σε πυκνή βλάστηση επί της νησίδας. Αν μετακινήσουμε λίγο με προσοχή τα φυλλώματα των δέντρων θα το δούμε!

 Εδώ, τελειώνοντας η διαδρομή του Αδριάνειου μέσα στο δήμο Χαλανδρίου, το υδραγωγείο διασχίζει την λεωφόρο Κηφισίας περνώντας λίγο βορειότερα του ροζ κτιρίου της αστυνομίας. Σε επόμενη ανάρτηση θα αναζητήσουμε τα ίχνη του στην περιοχή του Αμαρουσίου, και συγκεκριμένα στην περιοχή του ΟΑΚΑ και στην ΑΣΠΑΙΤΕ (πρώην ΣΕΛΕΤΕ).

Η διαδρομή του Αδριάνειου μέσα στο όρια του Χαλανδρίου καθώς και τα σημεία όπου εντόπισα φρέατα φαίνονται στον ακόλουθο χάρτη. Κάνοντας κλικ εδώ μπορείτε να κατεβάσετε και το αντίστοιχο αρχείο kmz.